9

نقد اشكال

مهم‌ترين نقدى كه از سوى سلفيان به باور مسلمانان نسبت به تبرك مطرح است «شرك» و «بدعت» بودن آن است كه پاسخ نيز حول اين دو محور خواهد بود.

اول:

بركت جستن، منافى توحيد و مصداق شرك نيست؛ زيرا از نظر كلامى، كسى كه در پى تبرك است، فاعل فعلِ بركت را خداوند مى‌داند و در حقيقت به عوامل و اسبابى كه خداوند براى تحقق امور قرار داده، روى آورده و از آنان بركت مى‌جويد. به عبارتى: تأثير اشياى مادّى و عوامل طبيعى در تحليل كلامى و فلسفى، مستند به ارادۀ خداست؛ اين روايت نمونه‌اى از اين تأثيرهاى غير استقلالى است. ابوسلمه از پيامبرصلى الله عليه وآله نقل كرد كه غبار مدينه، بيمارى جذام را از بين مى‌برد. ¹راوى حتى نمونه‌اى از شفا يافتن يك جذامى را در راه قبا نقل مى‌كند. اصولاً نمى‌توان ثبوت تأثير عوامل و اسباب - چه تأثير مادى و چه معنوى - را انكار كرد و انكار مطلق آن، ابطال قانون عليت و معلوليت عمومى است و ابطال قانون مذكور، كه خود ركنى براى همه ادله توحدى است، هدم بنيان توحيد را در پى خواهد داشت. ²تأثيرى كه از غير خداى تعالى نفى شده، تأثير استقلالى است و هر موحدى مى‌داند كه خداى تعالى است كه هر چيزى را آفريده و اثرش را نيز قرار داده است. از اين رو وقتى خداى تعالى بتواند به فلان موجود، فلان اثر و خاصيت را ببخشد، چرا نتواند به اولياى درگاهش مقام شفاعت و وساطت در آمرزش گناهان و برآمدن حاجات را ببخشد و حتى در تربت آنان اثر شفا بگذارد؟