161
مأموريت عضدالملك در عتبات عراق چه بود؟
پادشاهان ستمكار قاجار هرگاه بر اساس تعهدات خود يا اغفال صدراعظم‌هاى دست‌نشاندۀ بيگانگان، مرتكب خطاها و خيانت‌هاى فاحشى چون شكست در جنگ، امتياز دادن در واگذارى قطعى بخشى از كشور به بيگانگان مى‌شدند، براى جلب توجه علما و مردم متدين، گاهى به اعمال و رفتارى روى مى‌آوردند تا دست‌كم در برهه‌اى از زمان، مقدارى از آن تباه‌كارى‌ها را بپوشانند. تأمين خشت‌هاى طلا براى مرقد مطهر امامان درسامراء از طرف ناصرالدين‌شاه قاجار با چنين منظورى صورت پذيرفت. 1
با اين هدف، عضدالملك در اواخر سال 1283 قمرى از جانب ناصرالدين‌شاه قاجار مأمور شد تا خشت‌هاى طلاى گنبد مطهر امام على‌النقى و امام حسن عسكرى (عليهما السلام) را به عتبات عراق انتقال دهد و به شيخ عبدالحسين تهرانى (شيخ‌العراقين) تحويل دهد.
در اين مأموريت مذهبى، عضدالملك چهارصد صندوق پر از خشت‌هاى طلا نذر همايونى را به عتبات برد و كار را به درستى و با موفقيت به پايان رساند. وى خود در مقدمه اين سفرنامه به چنين وظيفه‌اى خطير و حساس اشاره دارد.
برحسب امر شاهنشاه جم جاه اسلام‌پناه. . . اين خانه‌زاد آستانۀ اعلى، على‌رضا بن مرحوم اميرموسى‌خان، در سفر زيارت عتبات عاليات و هنگام مأموريت به حمل نذر همايونى يعنى خشت‌هاى طلاى سعادت پيراى گنبد مطهر منور حضرتين امامين همامين نورين نيّرين عسكريّين عليهما السلام از روز مرخصى از آستان كيوان‌نشان اقدس الى ورود هديه همايونى به بغداد و از آن‌جا به نجف اشرف و از نجف به سُرّمن‌رأى (سامراء) به دارالخلافه باهره، آن چه ديده و شنيده [در سفرنامه‌اى] معروض مى‌دارد. اين سفر از روز سه‌شنبه دوازدهم ماه ذى‌قعده 1283ه ق آغاز شده و در روز دوشنبه نهم جمادى‌الاول 1284ه. ق پايان پذيرفته است. سير سفر اين‌گونه است: تهران، رى، قم، ساروق از توابع استان مركزى (اراك) ، كنگاور، كرمانشاهان، كرند، قصر شيرين، خانقين عراق، بعقوبه، كاظمين، بغداد، نجف، كربلا، بغداد، سامراء، خانقين، قصر شيرين، كرند، كرمانشاهان، كنگاور، همدان، آوج و تهران است.