22
1. كاركردهاى فردى زيارت
الف) كاركرد عقيدتى و روحى. شايد بتوان گفت كه فراگيرترين و ملموس‌ترين كاركرد زيارت، تأثير مستقيم آن در اعتقاد، انديشه، و روح و جان آدمى است كه با القاى عقيده پاك و درست و تثبيت يك جهان‌بينى الهى، انسان را از تزلزل در مسائل عقيدتى و دچار شبهه شدن و شرك و كفر مى‌رهاند و اصول اعتقادى او را از خطرات مصون مى‌دارد. انسان نيازمندى كه حاجت مهمى، او را به زيارت پيامبر (ص) يا يكى از امامان معصوم (ع) كشانده، هنگامى كه حاجت خود را در پرتو عنايات آن بزرگواران روا شده مى‌بيند، علاوه بر ارتباط روحى و عاطفى كه ميان انسان و آن معصوم (ع) ايجاد مى‌شود، در اعتقاد انسان به نبوت يا امامت آنان تأثيرگذار و اثربخش است. بدين‌گونه است شفاى بيمارانى كه از همه جا مأيوس شده‌اند و با توسل به حضرات معصومين (ع) به صورت معجزه‌آسا شفا مى‌يابند. اين‌جاست كه هم شخص شفا يافته و هم بستگان و ناظران بهبودى او، در اعتقاد به كارگشا بودن زيارت آن بزرگواران و واسطه فيض الهى بودن ايشان راسخ‌تر شده و آثار عقيدتى و روحى ويژه‌اى بر آنان مى‌گذارد.
بديهى است انسان خودساخته‌اى كه دل در گرو عالم نامتناهى بالا دارد و عظمت آفريدگار و آفرينش را مى‌بيند، از سعه صدر بهره‌مند گشته و با آثار مثبت آن، زندگى و ارتباط با ديگران را پى خواهد گرفت.
ب) كاركرد روان‌شناختى. زائر وقتى به زيارت مى‌رود، با قدرتى مافوق قدرت‌ها انس مى‌گيرد؛ با كسى كه همواره زنده و پايدار است و توان برآوردن همه نيازهاى بشرى را دارد. از اين‌رو به دامان او چنگ زده و به درگاهش استغاثه مى‌كند و به سبب داشتن چنين تكيه‌گاه مطمئنى، خود را به وى سپرده، در نتيجه آرامش روحى خاصى به دست مى‌آورد.
از ديدگاه روان‌شناسان، آنان كه تكيه‌گاه قوى و مناسبى دارند، منفعل نبوده و احساس آسيب‌پذيرى ندارند و از صفاتى، مانند اعتماد به نفس، خودباورى، اميدوارى و توانمندى در مسير زندگى برخوردارند و از يأس، اضطراب، نوميدى و افسردگى به دورند.
زائر، مزور و امام (ع) را مظهر رحمت و فيض الهى مى‌داند و بر اين باور است كه او مى‌تواند به بهترين راه هدايتش كند و با اذن خدا فقر و تنگدستى را از زندگيش برطرف ساخته و بيم و هراس را به ايمنى مبدل سازد و بال‌هاى محبت و مودت را گشوده، تا هر بيچاره‌اى را پناه دهد. اين اعتقاد، يكى از عوامل مهم رفع افسردگى و اميد به زندگى است. يكى از