21
مقدمه
زيارت در تاريخ زندگى بشر، سنت و رسمى ديرينه در ميان امت‌ها و ملت‌ها بوده است كه همواره به آن توجه داشته و با آداب ويژه‌اى آن را انجام داده و مى‌دهند. زيارتگاه‌ها و اماكن مذهبى و مقدس، گواه قدمت تاريخى اين رسم كهن در ميان اقوام و ملت‌هاست؛ مكان‌هايى مانند: زيارتگاه‌هاى اقوام آشورى و بابلى، معبدهاى هندوان، كنيسه‌هاى يهوديان، كليساهاى مسيحيان و مساجد و اماكن زيارتى مسلمانان، از جمله اين زيارتگاه‌ها به شمار مى‌آيند. نكته قابل توجه اين است كه آيين اسلام، بسيارى از آداب و رسوم ملل و اقوام ديگر را با رنگ و بوى معنويتِ نشأت گرفته از فطرت خدايى، هماهنگ نموده و تغييرات مناسبى را در آنها به وجود آورده است و در واقع معناى تازه‌اى به زيارت بخشيده است.
از سوى ديگر مكتب اسلام، اهميت فراوانى به زيارت بخشيده و به شكل‌هاى گوناگون به آن سفارش فرموده است كه در مقالات ديگر به گوشه‌هايى از آنها پرداختيم. اكنون در اين مقاله به موضوع «كاركردهاى زيارت» مى‌پردازيم و محورها و نكاتى را از منابع اسلامى يادآور مى‌شويم تا آثار زيارت در ابعاد گوناگون، چه در بُعد دنيوى و چه در بُعد اخروى، و زيرمجموعه‌هاى آنها مورد توجه قرار گيرد.
كاركردهاى زيارت
اين موضوع به دو بخش قابل تقسيم است: 1. كاركردهاى دنيوى؛ 2. كاركردهاى اخروى. در بخش نخست، مقصود اين است كه انسان در زندگى دنيوى خويش، با انجام زيارت، به امورى دست مى‌يابد كه سبب رشد و شكوفايى در ابعاد گوناگون زندگى فردى و اجتماعى اوست. از اين‌رو، گاهى اين كاركرد دنيوى به فرد ارتباط پيدا مى‌كند و گاهى به جمع و اجتماع.