170
2. محله عماره:
در زاويۀ شمال غربى تا جنوب غربى حرم مطهر قرار دارد كه به «عمارة المؤمنين» نيز مشهور بود و بزرگ‌ترين محله نجف به شمار مى‌آمد. ابتدا عماره نام محل دفن صاحب جواهر بود و بعدها با ضميمه شدن اين محله كوچك، اين نام بر همه محل تعميم يافت. بيشتر اهل علم و خاندان‌هاى برجسته حوزوى همچون خاندان كاشف الغطاء، صاحب جواهر، خليلى، حرزالدين و دجيلى در عماره سكنا داشتند. همچنين آيات عظام سيد ابوالحسن اصفهانى، شيخ عبدالله مامقانى و سيد محسن حكيم در اين محل زندگى مى‌كردند. مدرسه شيخ حسين خليلى نيز در اين مكان قرار داشت. متأسفانه بخش عظيم اين محل در سال 1365 شمسى و در دوران رژيم سفاك بعثى ويران شد.
3. محلۀ حويش:
در محدوده جنوب تا جنوب شرقى حرم مطهر قرار دارد. درباره علت نام‌گذارى آن گفته شده كه فرقه‌اى از عشيره جبور كه به «آل حويش» معروف بودند، بر اثر درگيرى با عموزادگان خويش مجبور به جلاى وطن شدند و در اين منطقه سكنا گزيدند. در اين محله خانه بسيارى از عالمان حوزه و مدارس علميه قرار دارد. مهم‌ترين بناهاى محله و تغييرات جارى از اين قرار است:
- مدرسه قزوينى: آقا امين قزوينى به سال 1324 آن را بنا كرد. اين مدرسه به مساحت 300 متر در دو طبقه و داراى 33 حجره است. مدرسه قزوينى بر تپه‌اى معروف به «طمه» قرار دارد. گويا اين تپه مجموعه‌اى از خاك‌هاى صحن شريف علوى بوده است كه در جريان تعمير، در اين نقطه جمع شده است. گرچه مدرسه به سال 1384 قمرى بازسازى شده، اما نياز به تعمير اساسى دارد. هنگام بازديد، طلاب در حجره‌ها سكنا داشتند و مدرسه، رونق خاص خود را داشت.
-مدرسۀ بخارى يا بخارايى: اين مدرسه در جوار مدرسه كبراى آخوند خراسانى قرار دارد. در سال 1319 قمرى به فرمان آخوند خراسانى و با همت محمديوسف بخارى از خواص جان ميرزا و تلاش شيخ كاظم بخارى در مساحتى برابر با 300 متر بنا شد و تا يك قرن بعد نيز بارها بازسازى شد. گويا مدرسه مجاور آن معروف به آخوند، دو سال بعد از آن و با كمك وزير سلطان عبدالأحد بخارى و به دستور آخوند خراسانى ساخته شد. مدرسه بخارى در سه سمت، به جز بخش شمالى و در دو طبقه 32 حجره دارد. سردابى با عمق 7 متر نيز دارد كه هنوز نيز مورد استفاده است. در بازيد اخير، يكى از مدرسين آن، توضيحاتى