118سبزوارى بهره گرفت. سپس نزديك به سيزده ماه در تهران از محضر علمى ميرزا ابوالحسن جلوه و ملاحسين خوئى استفاده وافر برد و سرانجام خود را به حوزه علميه نجف رساند. در اين حوزه به درس خارج شيخ انصارى و ميرزاى شيرازى، سيدعلى شوشترى، شيخ راضى نجفى و سيدمهدى مجتهد قزوينى راه يافت و با تلاش شبانه‌روزى و تهذيب نفس، به مقامات معنوى و درجه اجتهاد نايل آمد. آخوند خراسانى پس از رحلت استادانش، به مقام رهبرى و مرجعيت رسيد و نقش ماندگارى در رهبرى مردم به‌ويژه در نهضت مشروطيت ايفا كرد. اين مرجع بزرگ در زهد، عبادت و دستگيرى از مستمندان سرآمد دوران بود. آثار علمى فراوانى از وى به يادگار ماند؛ از جمله كتاب ارزشمند «كفاية الاصول» كه تا امروز جزو مهم‌ترين متون درسى حوزه‌هاى علميه در سطوح عالى به شمار مى‌آيد و نظرات و مبانى او در اين كتاب، مورد توجه اساتيد است. 1
افزون بر آثار علمى، از اين عالم فرزانه سه باب مدرسه در شهر نجف برجاى مانده است كه در اين فرصت به معرفى اجمالى آنها بسنده مى‌كنيم.
مدرسه بزرگ آخوند
اين مدرسه كه در نجف به نام «مدرسة الكبرى» معروف است، تقريباً در انتهاى بازار حُويش، جنب مدرسه بخارائى‌ها قرار دارد كه در سال 1321 تحت نظر و اشراف ايشان و با كمك مالى فردى به نام آستانقلى بيگ، وزير سلطان عبدالاحد بخارى (اميربخارا) تأسيس شد. 2