19هزينه‌هاى جابجايى، زمينه گسترش گردشگرى را فراهم ساخته است. گردشگرى انواع متعددى دارد، تفريحى، علمى و مذهبى. گردشگرى تفريحى عمدتا در ايام تعطيلات در دورن كشورها و بين كشورها رواج زيادى دارد و توانسته درآمد فراوانى را ايجاد كند. گردش مالى ناشى از گردشگرى در ميان بخش‌هاى توليدى يك كشور و همچنين گردش مالى بين كشورها در حال تزايد و افزايش است. گردشگرى علمى نيز گرچه به افراد محدودترى اختصاص دارد ولى مقدار آن قابل ملاحظه است. گردشگرى مذهبى در تمام دنيا به‌صورت بسيار گسترده از قديم‌الايام وجود داشته و شايد بتوان گفت قديمى‌ترين نوع گردشگرى، نوع مذهبى آن است. معابد و زيارت‌گاه‌هايى كه در تمام اديان وجود دارد ساليانه افراد بسيارى را به خود جذب مى‌كند. معابد هندو، كليساها، كنيسه‌ها، مسجدالاقصى و دهها مكان ديگر، ساليانه ميليون‌ها انسان مشتاق را به خود جلب مى‌كنند و زيباترين صحنه‌هاى انسانى و دلدادگى را رقم مى‌زنند. در ميان آئين‌هاى مذهبى دنيا بدون شك، حج اسلامى جلوه‌انگيزترين است. حركت ميليونى از اقصى نقاط دنيا براى حضور در ايام معلوم و معدود همراه با آداب ويژه احرام، طواف، سعى، نماز، وقوف، دعا، قربانى، و رمى شياطين از شكوه و عظمت ويژه‌اى برخوردار است. قدمت اين مراسم به دهها قرن مى‌رسد و هيچ‌گاه خانه خدا از مشتاقان خالى نشده است. اجابت دعا و دعوت ابراهيم(ع) براى حضور موّحدان در ام القرى و انجام عبادت خالصانه از حدود 40 قرن قبل تا به امروز، جريان انسانى بزرگى را رقم زده است.
گرچه حج مورد توجه ديگر اديان هم بوده، ولى بعثت اسلام و احياء شريعت ابراهيمى و نزول آيات مباركه قرآن و حاكميت ارزش‌هاى دينى در منطقه مكه، حج را با تغييرات اساسى همراه كرد. خداى متعال بر توانايان مقرر نموده كه حداقل در عمر يكبار در ايام خاص به آن منطقه سفر كنند و اعمال خاصى را به‌جا آورند. ( فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كٰانَ آمِناً وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعٰالَمِينَ ) (آل عمران: 97). علاوه بر وجوب يكباره حج در عمر انجام حج و عمره به‌صورت مكرر از صفات عالى اولياء بوده و دهها روايت در تشويق به آن وارد شده است. موارد فوق باعث شده ساليانه افراد بسيارى بدون تبليغات با علاقه فراوان براى شركت در مراسم ثبت‌نام كنند، هزينه‌هاى متعددى را متحمل شوند و با ميل و رغبت اموال خود را صرف كنند تا در ضيافت الهى حاضر شوند. براى انجام مراسم حج و عمره تقاضاى حضور در حج و برخوردارى از خدمات حج شكل مى‌گيرد. با شكل‌گيرى عرضه آن و تعادل بازار عرضه و تقاضا مبادله رخ مى‌دهد و براساس قيمت توافقى، علاقمندان در مراسم شركت مى‌كنند. هر يك از عرضه و تقاضاى خدمات حج متأثر از عوامل گوناگونى است كه بر نقاط تعادلى، قيمت توافقى، مقدار عرضه و تقاضا و... اثرگذار است. شناخت ابعاد اقتصادى حج، متكى بر شناخت عرضه و تقاضا و عوامل موثر بر هر يك