71حلقه حلقه گرد هم نشسته‌اند و با هم سخن مى‌گويند. عرض كردم: مقصود، اجسام آنهاست يا ارواح آنها؟ فرمود: منظورم ارواح آنهاست. هيچ مؤمنى در قطعه‌اى از زمين نمى‌ميرد، مگر اين‌كه به روح او گفته مى‌شود: به وادى‌السلام ملحق شو. به يقين كه آن، بقعه‌اى از بهشت است. 1
يكى از اصحاب امام صادق (عليه السلام) به ايشان عرض كرد: برادرم در بغداد است و مى‌ترسم در آن‌جا بميرد. امام (عليه السلام) فرمود: چه باكى دارى؟ هر جا مى‌خواهد بميرد. آگاه باش هيچ مؤمنى در شرق و غرب عالم نمى‌ميرد، مگر آن‌كه خداوند روح او را به وادى‌السلام مى‌برد. راوى گويد: به امام عرض كردم: وادى‌السلام كجاست؟ فرمود: پشت كوفه؛ گويا مى‌بينم مؤمنان را كه حلقه حلقه نشسته‌اند و با هم سخن مى‌گويند. 2
علاوه بر اين روايات، رواياتى نيز هست كه مى‌گويند خداوند فرشتگان مخصوصى دارد كه كار آنها انتقال اموات از مكان‌هاى مختلف به مكان مناسب يا وادى‌السلام است:
1. ابوبصير گويد: « حججت مع أبي‌عبدالله (عليه السلام) و ساق الحديث إلى أن قال: إنّ الله خلق سبعين الف ملك يقال لهم النقاله» ؛ 3
با امام صادق (عليه السلام) حج انجام مى‌گزاردم؛ امام (عليه السلام) فرمود: خداوند هفتادهزار فرشته خلق كرده كه به آنها نقّاله گفته مى‌شود؛ يعنى نقل كنندگان اموات.
2. شيخ طوسى از امام صادق (عليه السلام) نقل كرده كه فرمود: «قال رسول الله (صلى الله عليه و آله) إن للّه ملائكة ينقلون اموات العباد حيث يناسبهم» ؛ 4رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: خداوند فرشتگانى دارد كه مرده‌هاى بندگان را به جايى كه مناسب آنهاست، منتقل مى‌كنند.
3. ميثم تمار گويد: «قلت‌له: جعلت فداك أتأذن لي أن أنقل اُمّي الى طيبة فقال (عليه السلام) : لو كانت صالحة لنقلوها إليها دونك» ؛ 5به رسول خدا (صلى الله عليه و آله) عرض كردم: فدايت گردم! آيا اجازه مى‌دهيد مادرم را به مدينه منتقل كنم؟ حضرت فرمود: اگر مادرت شايسته باشد، او را به آن‌جا منتقل خواهند كرد.
4. كميل بن زياد گويد: از اميرالمؤمنين (عليه السلام) شنيدم كه مى‌فرمود:
«ادفنوا اموتاكم اُنّي شئتم فلو كانوا صلحاء ابرار لنقلهم الى جوار بيت‌الله الحرام و مدينة رسول الله المعظمة و لو كانوا فسقاء لنقلهم الملائكه إلى حيث يجدونه اهلاً له» ؛ 6مردگان خود را هر جا كه مى‌خواهيد دفن كنيد؛ اگر آنان افراد شايسته و نيكوكارى باشند، فرشتگان آنها را به كنار خانه خدا و مدينه رسول خدا انتقال مى‌دهند و اگر افراد