56در وجه تسميۀ «ابوقُبَيس» (با قاف مضموم و باى مفتوح و ياى ساكن) اختلاف است؛ گفته مى‌شود اين اسم از نام مردى از قبيلۀ اياد گرفته شده كه او را «ابوقبيس» مى‌ناميدند و نخستين كسى بوده كه در آن كوه، خانه ساخته و هنگامى كه ساخت خانه به پايان رسيد، آن كوه را «جبل ابوقبيس» نام نهادند. اين سخن را امام ازرقى با همين مضمون آورده است. همچنين در بيان وجه تسميۀ آن گويند «ركن» از آن برگرفته و اقتباس شده است. نزد مردم مكه، داستان نخست، مشهورتر است.

ازرقى جز اين دو مورد، چيزى در وجه تسميۀ كوه «ابوقبيس» نياورده است و گفته شده كه «ابوقبيس» از قبيلۀ «مذحج» است.

نووى به نقل از ابن‌جوزى اين مطلب را نقل كرده؛ چرا كه در «تهذيب» گفته است:

ابن‌جوزى در علت نامگذارىِ ابوقبيس دو سخن مى‌آورد كه درست‌ترين آنها از اين قرار است: نخستين كسى‌كه در آنجا خانه ساخت، مردى از قبيلۀ «مذحج» به نام ابوقبيس است كه وقتى بناى خود را در آنجا ساخت، آن كوه «ابوقبيس» ناميده شد. و سخن دوم را از آن رو كه ضعيف يا نادرست است، نمى‌آوريم.

گفتنى است سخنى كه نووى آن را نياورده، همان مطلبى است كه ازرقى بدان اشاره كرده؛ يعنى داستان اقتباس ركن از آن كوه؛ چرا كه «محبّ طبرى» در باب چهلم، تحت عنوان «آنچه در فضل و حريم مكه آمده و اينكه بهترين زمينِ خداست» چنين آورده است: «در وجه تسميۀ ابوقبيس اختلاف است. برخى مى‌گويند اولين كسى كه در آن اقدام به ساخت خانه كرد، مردى از قبيلۀ مذحج به نام ابوقبيس بوده است و به همين دليل چنين نامى به خود گرفته است.

برخى نيز گويند به اين دليل كه ركن، از آن برگرفته شده. ليكن گفتۀ نخست درست‌تر است؛ اين مطلب در «مثير العزم» آمده است». نام كامل اين كتاب «مثير العزم الساكن إلى أشرف الأماكن»، تأليف حافظ ابوالفرج بن جوزى است كه البته اين انتساب بنا بر قول مشهور است.

اينكه محبّ طبرى در «القرى» پس از نقل حديث در نخستين باب كتاب خود، گفته