86
مذبح
محلّ ذبح و قربانى؛ قربانگاه. به محلّ شهادت امام حسين (عليه السلام) نيز «مذبح» گفته مى‌شود. از لقب‌هاى آن حضرت، «مذبوحٌ مِن القفا» است. در روايات هم از آن امام مظلوم، با تعبيراتى همچون «ذُبح كما يذبَحُ الكَبْشُ»، 1 يا در نوحه‌خوانى پرندگانى كه خبر شهادت آن حضرت را به مدينه رسانده و ندا مى‌دادند: «الا ذبح الحسينُ بكربلا» 2 ياد شده است. در زيارتنامه‌ها از حضرت اسماعيل به عنوان «ذبيح‌الله» ياد شده و به قربانى در منا هم «ذبيحه» گويند.
در برخى معابد «مذبح» جايگاه مقدسى است؛ مانند «مذابح يهود». جاى مخصوصى شبيه محراب و مقصوره كه در معابد يهود و نصارا وجود دارد و كتاب‌هاى مقدّس را در آن‌جا قرار مى‌دهند. 3 به گفتۀ مرحوم دهخدا: «در كنيسۀ يهوديان، جايگاهى مثل محراب در مساجد است. همچنين به محلّ نهادن كتاب مقدس مسيحيان در كليساها و در كنيسه‌ها مذبح گويند». 4
مزار
به معناى زيارتگاه، محلّ زيارت، حرم و بقعه امامان و امام‌زادگان و شهدا و اولياى الهى است كه مردم به ديدن آن مى‌روند. مزار به معناى «زيارت كردن» هم آمده است (مصدرميمى) و بنابر اين معنا، مزارگاه يعنى زيارتگاه. از آن‌جا كه در روايات معصومين (عليهم السلام) به حضور در كنار مدفن امامان و انبيا يا خانه خدا و زيارت قبور آنان توصيه شده است، به اين‌گونه قبرها و مكان‌ها و معابد «مزار» گفته مى‌شود. امام باقر (عليه السلام) در توصيه به جابر براى زيارت قبر امير مؤمنان (عليه السلام) و زيارت وداع فرمود كه چنين بگو:
«اللّهم لا تَحرِمْني ثوابَ مزَاره الّذي اوجبتَ