133
نجف قديم
حيدر عبدالرزاق كمونه 1
مترجم: حسين شهرستانى
چكيده
از آغاز شكل‌گرى شهر نجف، حرم اميرمؤمنان (عليه السلام) محور حيات مادى و معنوى و هستۀ مركزى اين شهر بود و تمامى خيابان‌هاى نجف به حرم مولاى متقيان (عليه السلام) منتهى مى‌شد. نجف قديم چهار محلۀ اصلى داشت و با ديوارى از زمين‌هاى اطراف شهر جدا مى‌شد كه البته اين ديوار در عين حال كه مردم را از آسيب‌ها حفظ مى‌كرد، آنان را در تنگناى شديدى قرار داده بود؛ به همين سبب در پى گسترش شهر، مردم ديوار را خراب كردند. خانه‌هاى قديمى نجف ،دو بخش اندرونى و بيرونى داشت و در بيشتر آنها سرداب‌هايى با كاربرى متفاوت ساخته مى‌شد. مردم اين شهر براى دستيابى به آب فرات، به كندن قنات اقدام مى‌كردند كه اين قنات‌ها گاهى تا سرداب خانه‌ها ادامه مى‌يافت. بازار نجف و معمارى متناسب آن با حرم مطهر علوى از جلوه‌هاى نجف قديم بود كه با توجه به انبوه زائران اين شهر، رونق بسيارى داشت. كاروان‌سراها نيز افزون بر اسكان مسافران، انبار مناسبى براى كالاهاى اين بازار به شمار مى‌رفت.
اين نوشتار، مختصرى است از تاريخ گذشتۀ بافت شهرى نجف اشرف كه امروزه بخش‌هايى از آن باقى مانده است، به همراه ويژگى‌هاى معمارى و جغرافياى تاريخى اين شهر.
واژگان كليدى: نجف اشرف، حرم اميرمؤمنان (عليه السلام) ، فرات، جغرافياى تاريخى، بافت شهرى.