10
مقدّمه
قيام امام حسين (عليه السلام) ابعاد گوناگونى دارد؛ ابعادى چون سياسى، اجتماعى و روان‌شناختى. در بُعد نظامى نيز آرايش جبهۀ امام حسين (عليه السلام) در برابر لشكر عمر سعد نكات قابل تأملّى دارد كه تحليل و بررسى آن، مجال ديگرى مى‌طلبد.
در اين ميان، بُعد اخلاقى و انسانى اين نهضت، ويژگى‌هاى برجسته‌اى دارد. همين بُعد قيام حسينى است كه در جان جهانيان و نه فقط مسلمانان تأثير گذاشته است، اما از مطالعه و بررسى علمى آن، اندكى غفلت شده است. در اين نوشته، هر چند به طور خلاصه اين بُعد از قيام سيدالشهدا (عليه السلام) مورد بررسى قرار گرفته و براى آن نمونه‌هايى بيان شده است.
اهميت و ويژگى بُعد اخلاقى، به سبب تضادّ ظاهرى آن با فضاى جهاد و جنگ و گريز در ميدان نبرد و كشتن و كشته شدن است؛ زيرا در چنين فضايى بحث از انسانيت و اخلاق، شايد نامناسب به نظر برسد؛ ولى در همين محيط است كه حضرت حسين (عليه السلام) پرچم اخلاق و انسانيت و آزادگى را برافراشته و ثابت كرد كه در گرماگرم نبردى خونين نيز مى‌توان انسان كامل بود.
مقايسه قيام امام حسين (عليه السلام) با ديگر انقلاب‌ها
زان به تاريكى گذارى بنده را
تا ببيند آن رُخِ تابنده را 1