48
فلسفۀ زيارت
زيارت، يكى از آداب و سنن دينى و مورد سفارش پيامبر (صلى الله عليه و آله) و امامان (عليهم السلام) است؛ چه زيارت خانۀ خدا و حرم پيامبر باشد، چه زيارت قبور ائمه معصومين و امام‌زادگان و علما و صلحا و شهدا، چه زيارت قبر مؤمنين و درگذشتگان. زيارت، هم يادآور چهره‌هاى برجسته و الهام‌بخش پيامبران و امامان و ياران و اولياست، هم تجديد بيعت با آن انسان‌هاى صالح است، هم مايۀ پاكى و صفاى دل و آرامش روح مى‌گردد و هم مرگ و قيامت و پاداش‌هاى اخروى را به ياد مى‌آورد و نوعى اداى حق پيامبر و خاندان پاك اوست و بنابر روايات، وفا به عهد و پيمانى است كه هر امامى با شيعيان و دوستانش دارد (به واژۀ «عهد» مراجعه شود) .
زيارت، نمودى از احساس متعالى و زبان علاقه و ترجمان محبت و معرفت است و يكى از حقوقى است كه اهل‌بيت (عليهم السلام) بر گردن ما دارند و شيعه چه در حال حيات امامان و چه در حال ممات و پس از شهادتشان موظّف است كه به زيارت آنان برود و مرام و مكتب و ياد آنان را با سنتِ زيارت، زنده نگه دارد. امام صادق (عليه السلام) فرمود: «من زارنا فى مماتنا فكانّما زارنا فى حياتنا» ؛ 1هر كس ما را در حال مماتمان زيارت كند، گويا ما را در حال حياتمان زيارت كرده است؛ يعنى همان آثار و بركات و بهره‌ها كه در «ديدار حضورى» براى زائر است، مى‌تواند در زيارت قبور و حرم‌هاى مطهّرشان باشد؛ به اين شرط كه با معرفت و خلوص انجام گيرد.
سخت‌گيرى‌هايى كه خلفاى اموى و عباسى در زيارت قبر امام حسين (عليه السلام) داشتند، نشان دهندۀ تأثير الهام‌بخش و شورآفرين مزارات معصومين (عليهم السلام) و شهدا و تقويت انگيزۀ مبارزه با ستمگرى بوده است. 2