144با اين‌كه كوفه در ميان ديگر شهرهاى مهم و بزرگ مسلمانان در روى كار آمدن عباسيان دخالت داشت و يكى از بزرگ‌ترين داعيان و بنيان‌گذاران دولت عباسى نيز كوفى بود و ابوالعباس سفّاح اولين خليفه اين سلسله، در اين شهر حكومت خود را آغاز كرد، اما مردمان اين شهر غالباً يمانى الاصل يا از موالى بودند و از اهل‌بيت و علويان حمايت مى‌كردند. بنابراين عباسيان نمى‌توانستند به آن تكيه كنند و مركز حكومت خود را در آن‌جا قرار دهند؛ چنان‌كه بعدها هرگونه قيامى از جانب طالبيان و امام‌زادگان و سادات عليه بنى‌عباس صورت مى‌گرفت، غالبا نقش كوفيان در آن ديده مى‌شد. 1بصره اگرچه در علاقه‌مندى به علويان سابقه درستى نداشت و اين ويژگى از نظر عباسيان امتيازى به شمار مى‌آمد، اما اين شهر هم از مركز حكومت يعنى خراسان فاصله زيادى داشت و همچون دمشق در يكى از مرزهاى سرزمين پهناور دنياى اسلام قرار گرفته بود. با توجه به اين شرايط بود كه سفّاح به زودى دستگاه حكومت خود را از كوفه برچيد و به شهرى به نام «هاشميه» كه خود در اطراف كوفه ساخته بود، منتقل ساخت؛ اما اين شهر هم از انقلاب‌هاى كوفيان مصون نماند و از اين رو سفاح در ناحيه انبار شهرى بنا كرد و آن را هم هاشميه ناميد و در آن سكونت گزيد و سرانجام در همان‌جا به سال 136 هجرى مُرد و به خاك سپرده شد. 2
هنگامى كه منصور روى كار آمد، در اولين قدم، گرفتار تندروى راونديان شد. اين حادثه باعث نفرت او از هاشميه دوم گرديد ومهم‌تر اين‌كه خيزش‌هاى علويان كه از كوفه سرچشمه مى‌گرفت، براى پايتخت او دردسرهاى بزرگى به وجود آورد و امنيت آن را تهديد كرد. به همين دليل در صدد يافتن جايى مناسب براى مركز حكومت خود برآمد. عاقبت به كمك اهل نظر و برخى مشاورين زبده و خبره، مكانى را در ساحل غربى رود دجله و نزديك مدائن برگزيد و طرح اوّليه شهرى جديد را در 141 هجرى پى‌ريزى كرد. 3
موقعيت اين مكان مطلوب بود؛ زيرا بر سر راه كاروان‌هاى تاجران، مسافران و زائران بسيارى از نقاط جهان اسلام قرار داشت و اين ويژگى مى‌توانست در رونق اقتصادى اجتماعى آن مؤثر باشد. از سوى ديگر، اقليم مناسب و خاك حاصلخيز بغداد براى توسعه زراعت و باغدارى مفيد بود. قرار گرفتن بغداد ميان دو رودخانه دجله و فرات و نهرهايى كه از اين دو رود منشعب مى‌شد، ضمن اين‌كه بر ضريب امنيتى بغداد، هنگام تهاجم دشمنان مى‌افزود،