1425. كرخ عبرتا از توابع نهروان. . . اگرچه نهروان به صورت ويرانه‌اى درآمده، ولى اين آبادى همچنان داير است.
6. كرخ ميسان كه آن را «استرآباد» هم ناميده‌اند كه غير از استرآباد واقع در شمال ايران و جنوب شرقى خزر است و در حوالى بغداد قرار داشته و اين كه گفته‌اند از توابع بحرين است، محل تأمّل است. 1
اين كه در كتاب «حدود العالم» بناى كرخ را به معتصم، و اتمام آن را به مأمون نسبت داده‌اند، 2چند اشكال اساسى دارد.
نخست اين‌كه معتصم پس از مأمون در سال‌هاى 218 تا 227 هجرى حكومت مى‌كرده و او سامراء را ساخته و در توسعه كرخ سامراء كوشيده و متوكل (232- 247) نيز كار وى را دنبال كرده است و مأمون كه در سال‌هاى 198 تا 218 هجرى خلافت مى‌كرده، نمى‌توانسته كار معتصم را دنبال كند. متأسفانه اين خطاى تاريخى به دائرة المعارف تشيع نيز راه يافته است؛ 3چنان‌كه دهخدا هم مرتكب لغزش مزبور گرديده است. 4به علاوه، معتصم يا مأمون درباره كرخ بغداد كارى انجام ندادند؛ بلكه معتصم عباسى چهارهزار غلام ترك فراهم آورده بود كه اين تركان در بغداد مردم را اذيت مى‌كردند و در بازارها اسب مى‌دواندند و مزاحم كودكان و ضعفا بودند. معتصم به اين دليل از بغداد رفت و به محل سامّراء رسيد كه نصارى در آن ديرى داشتند؛ پس شهر سامّراء را در آن‌جا بنا نهاد. وى محل معروف به كرخ سامراء را به «اشناس» ترك و ياران او اختصاص داد و براى اين‌كه در آن‌جا با آسايش سكونت يابند، در عمران و توسعه اين آبادى كوشيد. 5يعقوبى مى‌نويسد:
معتصم تركان را از ديگران جدا ساخت تا با قومى از نوعربان آميزش نيابند و جز فرغانى‌ها با آنان همسايه نباشند. اشناس ترك و اصحابش را در محل معروف به كرخ قطعه زمينى بخشيد و عدّه‌اى از فرماندهان ترك را در اين ناحيه اسكان داد و او را فرمان داد تا در كرخ مساجد و بازارهايى احداث كند. . . خيابان بزرگ سامراء را از محل اقامت اشناس و يارانش در كرخ، به اندازه سه فرسخ تا قصر خود كشيد. . . تأسيسات متوكل كه بين سامرا و كرخ قرار داشت، شهر جعفريه را به وجود آورد كه ساختمان‌هاى آن در طولى برابر هفت فرسخ قرار داشت. متوكل فقط نه ماه در اين شهر تازه ساخته شده اقامت داشت؛ زيرا در شوال المكرّم 247 هجرى كشته شد. 6