97
13. خانه‌هاى علمى
در كتاب «معارف الرجال» به نام برخى از علما و مجتهدانى در حوزه نجف اشرف برميخوريم كه خانه آنها محل تجمع و برگزارى انجمن‌هاى علمى و گفت‌وگوهاى فقهى بوده كه اين خود دلالت بر نهايت توجه و اهتمام آنها به مسائل دينى و علمى دارد. از جمله اين خانه‌ها ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
الف: شيخ عبدالمهدى مظفر (متوفاى 1363ق) اهل علم، معرفت، تقوا، راستى و درستى بود. اديبى توانا، كه در امور شرعى، قانونى و عرفى داراى تجربه بود. پس از مدتى در بصره جانشين پدر فقيهش شيخ ابراهيم (متوفاى 1333ق) شد. در بصره توجه همه طبقات مردم به ايشان جلب شد و اين به سبب وجود صفاتى بود كه باعث روى آوردن مردم به او ميشد؛ از جمله اين‌كه: در امور شرعى و رعايت مسائل عمومى بسيار پرهيزكار بود. رفتارى نيكو داشت و در برآوردن حاجات مردم ميكوشيد.
فردى مورد اعتماد نقل ميكند كه در داورى و ميانجى‌گرى بين مسلمان و ذمّى تفاوتى نميگذاشت. حق مسلمان را از ذمّى و حق ذمّى را از مسلمان ميستاند. در ميان مسلمانان با گرايش‌هاى مختلف داراى قدر و منزلت بود و از ويژگى‌هاى اخلاقى او بخشندگى و خوى نيكوى او را ميتوان نام برد. خانه‌اش محل تجمع اهل علم و ادب و رفت و آمد زائران ايرانى و غير ايرانى بود. شخص معتمدى برايم نقل كرد كه هيچ شب خانه‌اش از ميهمان خالى نبود. 1
ب: شيخ على نجار، اهل علم و فضيلت بود. بزرگان و نيكان را پيوسته جمع و آنها را اطعام ميكرد. خانه‌اش محل برگزارى گفت‌وگوهاى علمى و مجلس انس و الفت ادبا بود. به اشعار و مراثى خاندان پيامبر (صلى الله عليه و آله) علاقه‌مند بود و به تناسب برخى از آنها را ميخواند. گويى مجلس درس و بحثش يك مدرسه علميه سيار بود كه در بيشتر اوقات افراد حاضر در آن به بحث پيرامون آيات و روايات مشغول بودند. 2
ج: شيخ موسى زاير دهام (متوفاى 1343ق) مردى مؤمن، صادق، پرهيزكار، زاهد و باتقوا بود و از نيكان و صلحاى نجف به شمار ميآمد. فقه و اصول را نزد اساتيد نجف خواند و در علم فقه تمامى مباحث مربوط به طهارت و صلاة را مكتوب كرد؛ لكن اين نوشته‌ها به همان صورت پيش‌نويس باقى ماند. وى از دوستان ما در نجف بود كه عصرها در منزلش جلسه‌اى برگزار ميشد و بزرگان اهل علم و فضيلت در آن حضور داشتند و در اين مجلس، بسيارى از مسائل علمى را حل و فصل مينمودند. 3
د: شيخ على نعمة المؤمن (متوفاى 1270ق) عالمى فاضل، نيكوكار، باتقوا، پرهيزكار، عارف، عادل و مود اعتماد بود. ايشان جزو گروه دومى بود كه به نجف مهاجرت كردند. خاندان آل نعمة از خانواده‌هاى سرشناس عرب در نجف شمرده ميشد و خانه‌اش