189بازگشت تا زمان مشروطه و پس از آن‌كه شعر نو، آزاد و سپيد و بازى‌هاى ديگر رايج مى‌شود غالبا اصطكاك داشته‌اند. گروه‌هاى ادبى كه نشست داشته‌اند، باز هم مانند ايرانيان، ولى با دامنه‌اى وسيع‌تر در محافلى چون قهوه‌خانه‌ها، منازل، مدارس علمى و دانشگاهى، صحن مطهر علوى، مجالس عزاى بزرگان و ديگر جاهاى معمولى و خاص به داد و ستد علمى و ادبى مى‌پرداخته‌اند. مناسبت‌هاى ايجاد كننده اين نشست‌ها گاه جالب و بعضا مضحك است؛ مثلا بازگشت يك مسافر يا آمدن يك مهمان، دزدى از منزل يك شخص، تهمت ادبى به يك فرد، مسابقه جواب يا استقبال يا تخميس اشعار ديگران و در زمينه‌ها و موضوعات گوناگونى چون ادبى، دينى، اجتماعى و. . .
قرن 12 تا 14 قمرى از درخشان‌ترين ادوار ادب و شعر تشيع و عراق است. در اين روزگار شاعرانى پديد آمدند كه هم‌طراز و گاه برتر از بزرگ‌ترين شعراى تمام تاريخ شعر عرب بوده‌اند؛ اما به تعبير علامه امين عاملى اينان به علت تأخر زمانى، كمتر مورد توجه بوده‌اند و گويى قديمى بودن و در جمله اسلاف قرار داشتن - كه به خودى خود، مزيت و حسن نيست - يك مزيت است كه به اين شاعران برجسته توجه وافى و كافى نمى‌شود:
در سخن از عرفى و طالب ندارد كوتهى
عيب صائب اين بُوَد كز جمل اسلاف نيست
نويسنده در بخش‌هايى از اين جلد، علاوه بر بيان نشست‌هاى شعراى نجفى، به نشست‌هاى مشتركى كه ادباى نجف با ادباى ديگر شهرهاى عراق و حتى با ادباى