146آنچه در منابع انگليسى درباره كربلا در اواخر قرن هفدهم به دست آورديم، نوشته لونگريك است كه زيارت والى بغداد «قبلان مصطفى پاشا» از كربلا را بازگو كرده و مى‌گويد در اواخر قرن هفدهم فتنه و نزاعى بزرگ ميان نيروهاى حكومتى در پادگان كربلا بر پا شد كه در اثر آن، شهر كربلا به شدت به تاراج رفت و غارت شد. اين فتنه در زمان ولايت اسماعيل پاشا (1629) بر بغداد بود و باعث بركنارى او شد. 1
دربارۀ آغامحمدخان قاجار، مطلب همان است كه در «دائرة المعارف اسلامى» آمده است. وى، براى اولين‌بار، گلدسته‌هاى حرم امام حسين (ع) را طلاكارى كرد و نيز سمت غربى صحن را گسترش داد. او همه اين كارها را در سال‌هاى پايانى عمر خويش به انجام رساند؛ يعنى ده سال پيش از هجوم غارتگرانۀ وهابى‌ها به كربلا.
هجوم وهابى‌ها به كربلا
اين حمله در اواخر قرن هجدهم و آغاز قرن نوزدهم بود و ماجراى آن در منابع و مآخذ غربى و شرقى ذكر شده است. مهم‌ترين منابع غربى كه اين فاجعه را بازگو كرده‌اند، «دائرة المعارف اسلامى» و كتاب «چهارقرن از تاريخ عراق جديد» نوشته لونگريك است. در منبع نخست، مى‌خوانيم:
در نيسان سال 1802م كربلا مورد هجوم قرار گرفت؛ در حالى كه اكثر ساكنان آن براى زيارت به نجف رفته بودند. دوازده‌هزار وهابى به سرگردگى اميرسعود به شهر وارد شدند و بيش از سه‌هزار نفر را كشتند و خانه‌ها و بازارها را غارت كردند و اشياى قيمتى ضريح مقدس را دزديدند؛ به‌خصوص ورقه‌هاى طلا را از جاى درآوردند و آن‌گاه ضريح مطهر را منهدم ساختند.
لونگريك اين فاجعۀ نكبت‌بار را به تفصيل در كتاب خود آورده و سال وقوع آن را 1801م ثبت است. «ريچارد كوك» مؤلف كتاب «بغداد، مدينۀ السلام» پس از شرح تهاجم وهابى‌ها مى‌افزايد:
اين حادثۀ دردناك، وحشت بسيارى در بغداد بر پا كرد و پيامدهاى ناگوار آن به سرعت خود را در ايران و استانبول نشان داد. ايرانى‌ها بيش از ديگران به خشم آمدند؛ چندان كه اگر ارسال مبالغ هنگفت از بغداد به فتحعلى‌شاه نبود، وى از دخالت مستقيم و حركت دادن سپاه به سوى عراق هيچ ابايى نداشت. 2