متن کتاب فرهنگ زیارت: فصلنامه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی - جلد 13 - صفحه 51

(5 تا 184)

تابعى نخعى

كميل بن زياد بن هيك صهبانى نخعى، مكنى به «ابن عبدالله» و «ابن عبدالرحمن» ، ¹از نَخَعيانى ²بود كه ساليان دراز در كوفه اقامت داشتند. ³آنان گروهى منشعب از قبيله «مذحج» ، از طايفه «نخع» بودند كه از بزرگ‌ترين و مشهورترين طوايف يمن به شمار مى‌آمدند. ⁴پيامبرصلى الله عليه وآله با اعزام مبلغانى به يمن، زمينه پذيرش عمومى اسلام را در اين منطقه فراهم آورد. به گزارش واقدى، با حضور على (عليه السلام) در يمن، گروهى از قبيله مذحج اسلام آوردند. اين قبيله مورد ستايش پيامبر خداصلى الله عليه وآله قرار گرفت و حضرت در حق ايشان اين‌گونه دعا فرمود:

«اللهمّ بارك فى النّخع» . ⁵

كميل نخعى از تابعيان مشهور به شمار مى‌رفت؛ ⁶هرچند كه در دوره رحلت پيامبرصلى الله عليه وآله او جوانى هجده ساله بود، ⁷اما چون حضور ايشان را درك نكرد و پيامبر را از نزديك زيارت نكرد، وى را صحابى نمى‌شمارند.

كميل در كوفه سكونت گزيد و در خاندان و قبيله خود فرمانروا بود ⁸. او در كنار چهره‌هايى چون اويس قرنى و ربيع بن خثيم از عباد آن شهر شمرده مى‌شد. ⁹

كميل در سال 33 هجرى به همراه جمعى از بزرگان كوفه، مانند مالك اشتر و عمرو بن حمق در اعتراض به عثمان و والى او، به شام رفت؛ اما معاويه حضورشان را تاب نياورد و آنان را بازگرداند و آن‌گاه ايشان را به حمص تبعيد كردند. ¹⁰كميل را از ياران يمنى ¹¹و صحابى خاص اميرمؤمنان و امام حسن عليهماالسلام دانسته‌اند. ¹²

1) . ابن حجر عسقلانى، الاصابه فى تمييزالصحابه، ج8، ص 402.

2) . «كميل بن زياد ابن نهيك بن هيثم بن سعد بن مالك بن الحارث بن صهبان بن سعد بن مالك بن النّخع بن مذحج النخعى الصّهبانى الكوفى» . تاريخ مدينۀ دمشق، ج50، ص 247) . مهم‌ترين طوايف نخع عبارتند از: «صهبان» ، «جذيمه» ، «حارثه» ، «سعد بن مالك» ، «كليب» و «بنوالهيه» . از اين رو «صبهانى» منسوب به صبهان كه قبيله‌اى نخعى بودند و كميل بن زياد، از آن قبيله است. ابن دريد، الاشتقاق، ص242.

3) . سمعانى، الانساب، ج 5، ص 473.

4) . سكونتگاه نخستين اين قبيله، منطقه ميان جران تا صنعا بوده است. همدانى، صفة جزيرة العرب، تحقيق محمد بن على الاكوع؛ ص 176 - 178.

5) . نويرى، نهاية الأرب فى فنون الأدب، ج18، ص 109.

6) . تاريخ مدينۀ دمشق، ج50، ص: 251.

7) . «فيكون قد أدرك من الحياة النبويّة ثمانى عشرة سنة» . الإصابة، ج5، ص486.

8) . ابن سعد واقدى، الطبقات‌الكبرى، ج6، ص217.

9) . «كان شريفاً مطاعاً فى قومه و كان ثقه» . جمال‌الدين يوسف مزى، تهذيب الكمال فى اسماء الرجال، ج24، ص 218) . «و فيهم - يعنى - أهل الكوفة من العبّاد أويس القرنى، و عمرو بن عتبة بن فرقد، و يزيد بن معاوية النّخعى، و ربيع بن خثيم، و همّام بن الحارث، و معضد الشيبانى، و جندب بن عبد الله، و كميل بن زياد النخعى» . تاريخ مدينۀ دمشق، ج50، ص: 250

10) . ابن جوزى، المنتظم، ج5، ص40؛ تاريخ مدينۀ دمشق، ج11، ص 305.

11) . «فى أصحاب أميرالمؤمنين عليه‌السلام من اليمن: كميل ابن زياد النخعى» . رجال برقى، ص 6.

12) . رجال شيخ طوسى، ص80 و 95. « إنّه من خواصّهما عليهما السلام» رجال ابن‌داود، ص 156؛ ر. ك: خويى، معجم رجال الحديث، ج15، ص 133.

مشخصات کتاب

فرهنگ زیارت: فصلنامه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخیجلد:13نويسنده:جمعی از نویسندگانناشر:نشر مشعرمحل نشر:تهرانسال نشر:1388

دریافت فایل ارجاع:

BibTex | Endnote

سایر جلدهای کتاب: