10 دوم:

يكى از علل بدعت دانستن تبرك «توقيفى بودن عبادات» است. اصل اين قاعده امرى پذيرفته و مقبول است و منظور اين است كه عبادات، در مقدار و كيفيتشان بايد اذن شارع را داشته باشند و خروج از اين قاعده، مصداق بدعت و تشريع محرّم است. البته مراد از عبادات، آن اعمال عبادى است كه براى آن، شكل و صورت معينى وضع شده است؛ مانند شكل و كيفيت نماز، بديهى است كه اضافه يا كم كردن آن حرام است. ¹اما تبرك ربطى به توقيفى بودن عبادات ندارد. بركت‌جويى مانند بسيارى از رفتارهاى دينى ما عبادى نيست؛ بلكه در راستاى اطاعت امر خدا انجام مى‌شود؛ مثل صله رحم و انفاق به ديگران كه عمل به اين امور، به واقع براى خشنودى خدا و نزديكى به او انجام مى‌شود و به نوعى مى‌توان آن را در دسته اوامر قربى دانست؛ اوامرى كه وسيله نزديكى عبد به خداوند است و خشنودى خداوند را در پى دارد. ²از اين رو تبرك به پيامبر و آثار او عبادت نيست تا آن را در دسته اوامر عبادى قرار دهيم؛ بلكه عملى است كه موجب رضاى خدا و وسيله نزديكى انسان به خداوند مى‌شود؛ هرچند كه تبرك به پيامبرصلى الله عليه وآله و آثار منسوب به او، متكى به آيات فراوانى است و نمى‌توان آن را بدعت ناميد.

سوم:

تبرك به نوعى تعظيم شعائر الهى و بزرگداشت نشانه‌هاى دين است. اگر مسلمانان، به بزرگداشت معصومانعليهم السلام اهميت مى‌دهند و با زيارت قبورشان و بوسيدن ضريحشان اظهار محبت به آنان مى‌كنند و به تربت آنان تبرك مى‌جويند، براى اين است كه اين اعمال را مصاديقى براى تعظيم شعائر مى‌دانند و به آيه شريفه «وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ» ³و آيه مودت به ذى القربى و به آيات ديگرى كه براى مهروزى به پيامبر گواهى مى‌دهد، ⁴تمسك مى‌كنند؛ ⁵زيرا مهرورزى به رسول خداصلى الله عليه وآله مانند اظهار محبت، بوسيدن ضريح و بركت‌جويى از تربت پاك آنان از مصاديق تعظيم شعائر و مودت خاندان وحى بوده و از شاخه‌هاى ايمان است و روايات بسيارى در تأييد آن وجود دارد ⁶و مرگ پيامبرصلى الله عليه وآله و صالحان، وظيفه تعظيم و مهرورزى را ساقط نمى‌كند. مالك بن انس به منصور عباسى مى‌گويد: «احترام پيامبر پس از مرگ، به سان احترام او در دوران حيات اوست» . ⁷