36
ستون
پايه‌هايى كه در ساختمان‌ها وحرم‌ها به كار مى‌رود تا سقف و گنبد را نگه دارد. برخى از ستون‌هاى مساجد يا زيارتگاه‌ها به دليل سابقه تاريخى يا واقعه خاصى كه در كنار آن اتفاق افتاده، شهرت و قداست دارد و مورد توجه مردم است؛ مثل ستون توبه، ستون حنانه، ستون حَرَس، ستون وفود و ستون سرير در مسجدالنبى. هركدام از اين ستون‌ها سرگذشت خاصى دارد كه سبب شده به اين نام خوانده شوند. 1
سَدَنه
«سَدَنه» جمع سادن (مثل خدمه جمع خادم) ، به كسانى گفته مى‌شود كه در كعبه يا معبد و حرم مقدسى به خدمت‌گزارى و پرده‌دارى و امور مربوط به آن مشغولند؛ يعنى خدمت‌گزاران حرم‌ها؛ چيزى شبيه خدّام در بقاع متبرك. در ايام جاهليت، سدانت و كليددارى و پرده‌دارى كعبه، بر دوش «بنى عبدالدار» بود. پيامبر خدا پس از فتح مكه، اين سمت را براى آن خاندان ابقاء كرد. «سدانة الكعبه» از عناوين افتخارآفرين آن دوران بود.
خدمت‌گزارى در حرم‌هاى مطهر، يك افتخار و آرزوست. در يكى از زيارت‌هاى جامعه ائمه نيز در بخش مربوط به دعا و زيارت وداع چنين آمده است: «وددتُ ان كنتُ لها سادناً و فى جوارها قاطناً. . .» 2؛ دوست داشتم كه خدمت‌گزار اين آستان باشم و در جوار آن مقيم گردم و رنج كوچ از كنار آن را نچشم. (ر. ك: كليددار، خادم) .
سرداب
در مدخل «سامراء» آمد كه سرداب مقدس يكى از اماكن زيارتى سامراء در جوار مرقد امامين عسكريين (ع) است. سرداب از ديرباز، به صورت اتاقى زيرزمينى با چندين پله، كاربردهاى متفاوتى داشته است؛ هم براى استفاده از فضاى خنك آن در تابستان و حفظ غذاها و نوشيدنى‌ها، و هم به عنوان آرامگاه و محل دفن مردگان. در قبرستان وادى‌السلام نجف نيز مقبره برخى از اشخاص به صورت سرداب‌هايى پايين‌تر از سطح زمين قرار دارد. در حرم امام رضا (ع) سرداب مقدس، مدفن اصلى آن حضرت است كه اكنون در طبقه زيرين و به فاصله تقريبى سه متر از كف روضه منوره قرار دارد. 3