168
نجف امروز و محلات چهارگانه آن
شهر نجف با توجه به عمران و توسعۀ صورت گرفته و همچنين برخوردار شدن از يك فرودگاه بين‌المللى، هنوز با چهار محله اصلى و قديمى‌اش شناخته مى‌شود؛ محلاتى كه در دوره عثمانى از تركيب محله‌هاى كوچك سامان يافته است. امروزه محله‌هاى بزرگى چون حيّ الامير، حيّ الغدير، حيّ السعد، حيّ الحنانه، حيّ الجديده، حيّ الصناعي، حيّ الاسكان، حيّ العلماء و حيّ المثني در شهر نجف وجود دارد؛ اما نبض حيات علمى و حوزه كهن آن، در اين چهار محله مى‌زند:
1. محله مشراق:
در بخش شمال شرقى حرم مطهر و در امتداد خيابان امام زين‌العابدين (ع) واقع است و به محله «العلا» نيز معروف است. گويا اين محله، قديمى‌ترين محلات نجف به شمار مى‌آيد و خانه «عمران بن شاهين» (متوفا 369) امير بطحيه، خانه و مرقد شيخ طوسى (متوفى 460) و قبر سيد مهدى بحرالعلوم و خاندان او در آن قرار داشته است. نوسازى مسجد و مزار شيخ طوسى از كارهاى عمرانى مهم و جارى اين محل است. مدارس پشت مسجد شيخ به قرار ذيل است:
-مدرسه شيخ مهدى يا مهديه: منسوب به شيخ مهدى بن على آل كاشف الغطاء كه پس از وصول مبلغى از قره‌باغ آذربايجان، به سال 1284 اين مدرسه ساخته شد.
- مدرسه قوام: معروف به مدرسه فتحيه، منسوب به بانى آن فتحعلى‌خان قوام‌الملك شيرازى است كه در سال 1300 هجرى ساخته شد. اين مدرسه با مساحتى حدد 700 متر داراى 26 حجره بود و سپس با نظارت شيخ نصرالله خلخالى در دو طبقه تجديد و 64 حجره تجديد بنا گرديد.
-مدرسه صدر: اين مدرسه در بازار بزرگ قرار دارد و درب ديگر آن در شارع امام زين‌العابدين (ع) است. بانى مدرسه محمدحسين خان اصفهانى، صدر اعظم فتحعلى شاه قاجار است. او پس از رسيدن به مقامات حكومتى در سال 1234قمرى به صدارت رسيد و لقب «صدر اعظم» گرفت. صدر در مدت بيست‌ونه سال حكومت و صدارت، خدمات فراوانى انجام داد و موقوفات بسيارى از خود به يادگار نهاد. به جز اين مدرسه علميه، مدرسه صدر اصفهان نيز از آثار اوست. مدرسه صدر در سال 1226 هجرى در نجف اشرف در مساحتى برابر 900 متر ساخته شد. در شب نخست ورود به نجف، براى ديدن اين مدرسه، بازار بزرگ را طى كرديم تا به درب بسته مدرسه صدر كبير رسيديم. مغازه‌دارى در كنار مدرسه راهنمايى كرد