16دهد حكم فقهى چگونه اقتصاد را شكل مى‌دهد. پس از آن بازار خدمات حجو تعداد متغيرهاى اقتصادى مؤثر در بازار را نشان مى‌دهد.
اقتصاد حج در متون دينى
1. خداوند متعال در قرآن كريم در سوره حج مى‌فرمايد:
(وَ إِذْ بَوَّأْنٰا لِإِبْرٰاهِيمَ مَكٰانَ الْبَيْتِ أَنْ لاٰ تُشْرِكْ بِي شَيْئاً وَ طَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطّٰائِفِينَ وَ الْقٰائِمِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ
وَ أَذِّنْ فِي النّٰاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجٰالاً وَ عَلىٰ كُلِّ ضٰامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ
لِيَشْهَدُوا مَنٰافِعَ لَهُمْ وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ فِي أَيّٰامٍ مَعْلُومٰاتٍ عَلىٰ مٰا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعٰامِ فَكُلُوا مِنْهٰا وَ أَطْعِمُوا الْبٰائِسَ الْفَقِيرَ
ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَ لْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ )
حج براى انجام مناسك توحيدى قرار گرفته و همه انسان‌ها براى مشاهده منافعشان و ياد خدا به مكه خوانده شده‌اند، تا از آن گوشت‌ها بخورند و به ديگر انسان‌هاى نيازمند صدقه دهند. در حج علاوه بر ياد خدا صدقه به فقرا هم و شكر نعمت گوشت دام ملحوظ است. منافع انسانى حج شامل هر نوع منفعت دنيوى و اخروى مى‌گردد. امام صادق(ع) در حديث «ربيع ابن خيثم منافع» را اعم از منافع دنيا يا آخرت مى‌دانند. (الكلينى، ج4، ص422). امام رضا(ع) در روايت علل محمد بن سنان از جمله علل حج را بهره‌مندى انسان‌ها در شرق و غرب عالم (حجاج و غير حجاج) دانسته و فرموده تجار و وارد كنندگان كالا و فروشندگان و خريداران كلى و جزئى همگى از منافع حج بهره‌مند مى‌گردند و نيازهاى افرادى كه در حج جمع مى‌شوند برآورده مى‌شود. (الصدوق، ص404 و 405) در روايت ديگر امام صادق(ع) در جواب «هشام بن الحكم» از جمله علل حج را اجتماع انسان‌ها از شرق و مغرب در سود تجارى از تجارت بين شهرها و سود شاغلين در بخش حمل و نقل دانسته‌اند. (همان، ص405)
2. از جمله آثار حج در روايات رفع فقر و كسب ثروت معرفى شده است. از پيامبر(ص) اسلام نقل شده كه فرموده حج بجا آوريد تا بى‌نياز گرديد و فقر از شما رخت بربندد. از امام على(ع) و امام سجاد(ع) و امام صادق(ع) هم روايت شده كه حج باعث رفع فقر و وسعت روزى مى‌گردد (الريشهرى، ص164 و 165)
3. حضرت ابراهيم(ع) از خداوند متعال خواست كه روزى اهل مكه تأمين گردد. ( وَ إِذْ قٰالَ إِبْرٰاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هٰذٰا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرٰاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللّٰهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ قٰالَ وَ مَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلاً ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلىٰ عَذٰابِ النّٰارِ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ ) (بقره: 126)
4. قربانى از جمله واجبات حج است كه بايد به مكه آورده شود و پس از ذبح قسمتى از آن به فقرا و قسمتى توسط حجاج مصرف مى‌گردد. خداوند مى‌فرمايد: ( وَ الْبُدْنَ جَعَلْنٰاهٰا لَكُمْ مِنْ شَعٰائِرِ اللّٰهِ لَكُمْ فِيهٰا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ عَلَيْهٰا صَوٰافَّ فَإِذٰا وَجَبَتْ جُنُوبُهٰا فَكُلُوا مِنْهٰا وَ أَطْعِمُوا الْقٰانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ كَذٰلِكَ سَخَّرْنٰاهٰا