17
لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ) (حج: 36). از پيامبر گرامى(ص) نقل شده كه عيد قربان براى وسعت روزى مساكين و بهره‌مندى آنان از گوشت قربانى قرار گرفته است (الصدوق، ص437)
5. هزينه حج بايد از مال طيب و طاهر تأمين گردد و گرنه حج او مقبول نيست. روايات متعددى از پيامبر اكرم(ص) و ائمه(ع) رسيده است (الريشهرى، ص250 و 251)
6. صدقه دادن در هنگام حج مطلوب است. (الريشهرى، ص268)
7. هديه جزو هزينه‌هاى حج قلمداد شده و مستحب است حاجى هدايايى از مكه تهيه كند (الكينى، ج4، ص280)
8. اگر حج‌گزار نباشد حاكم بايد عده‌اى را به هزينه بيت‌المال به حج بفرستد. (الريشهرى، ص172)
اقتصاد حج در گذر تاريخى
از زمانى كه زائران كعبه به‌تدريج شهر مكه را بنياد نهادند اقتصاد مكه شكل گرفت و درآمد اقتصادى مردم آنجا از راههاى گوناگونى تأمين شد. شهر مكه به‌دليل غير قابل كشاورزى بودن و فقدان آب امكان گسترش فعاليت كشاورزى را نداشت. درآمد مردم عمدتاً از طريق شكار، هداياى زائران مكه، دامپرورى و خريد و فروش كالا در هنگام حج و عمره بود. تا قبل از زمانى كه هاشم بن عبدمناف راه تجارى شمال و جنوب را از طريق مكه راه‌اندازى كرد درآمد مردم چندان زياد نبود.
با مركزيت تجارى مكه و رفت و آمد تجار اهل مكه به يمن و شام در زمستان و تابستان درآمد مردم رشد فراوانى يافت و تجارت مهم‌ترين راه كسب درآمد قلمداد شد. تشكيل بازارهاى متعدد در موسم حج، با حضور قبائل و زوار فراوان، رونق تجارى را دامن زد. شهر مكه شاهد حضور پيامبر(ص) قبل از بعثت در كاروان‌هاى تجارى بود. حضرت دو بار (سن ده سالگى همراه عموى گراميش ابوطالب و سن 25 سالگى از طرف خديجه كبرى(س)) از مكه براى تجارت خارج شد. درآمد حاصل از تجارت منبع زيادى بود و تمامى اهل مكه تلاش داشتند سرمايه‌اى تهيه كنند و در كاروان تجارى بزرگ سال كه ميان يمن و شام در حركت بود مشاركت نمايند. شكست حمله ابرهه به مكه و افزايش تقدس مكه علاوه بر مراسم حج و وجود امنيت راه خشكى تجارى كه از دل بيابان‌هاى سوزان مى‌گذشت (در مقابل تهديد نظامى راههاى تجارى دريايى به علت جنگ ايران و روم) روز به روز وضعيت تجارى مكه را بهبود بخشيد. قرآن ارزش امنيت تجارى و اثر تجارت در تأمين درآمد مكه را بازگو كرده است (سوره قريش) وقوع جنگ ميان ايران و روم و ناامنى راههاى دريايى و توانايى اهل مكه در عبور از بيابان‌ها سهم تجارت خارجى اهل مكه را افزايش داد. پس از اسلام هم مكه نقش خود را در تجارت حفظ كرد. از علل اساسى جنگ‌هاى ميان پيامبر(ص) و كفار قريش اين بود كه پيامبر(ص) و يارانش در مقابل توطئه قريش و اخراج مسلمانان از مكه، راه تجارى را ناامن كردند به‌گونه‌اى كه تا صلح حديبيه