64همين مضامين با تفاوتهايى در زيارت وداع حرم حضرت اباالفضل العباس(عليه السلام) نيز به چشم مىخورند و در آنجا هم توفيق زيارت پيوستۀ قبر آن شهيد بزرگ، درخواست شده است.
دربارۀ زيارت وداع حرم موسى بن جعفرعليهاالسلام نيز، به نقل شيخ طوسى در تهذيب، چنين آمده است: چون خواستى با امام موسى بن جعفر (عليهما السلام) وداع كنى، نزد قبر آن حضرت بايست و بگو:
السلام عليك يا مولاى يا اباالحسن و رحمة الله و بركاته.
استودعك الله و اقرء عليك سلام.
آمنّا بالله و بالرّسول و بما جئت به و ذللت عليه.
اللهم اكتبنا مع الشاهدين.
مثل همين جملات، در وداع با حضرت امام محمد تقى(عليه السلام) نيز آمده است. 1
محتواى اين وداع نامهها هم درود چندين باره به اين پيشوايان پاك، هم ذكر فضايل و مناقب ايشان، هم وداع خداحافظى، هم آرزوى زيارت دوباره و هم استشهاد گرفتن از خدا و رسول(صلىالله و عليه وآله) براى اين زيارتهاست؛ تا ذخيرهاى براى روز قيامت باشد.
از همين قبيل است متنى كه براى زيارت وداع امام هادى و امام عسكرى (عليهما السلام) در سامرا ذكر شده است؛ يعنى ايستادن نزد قبور مطهر اين دو امام مظلوم و گفتن سلام وداع، با اين مضمون:
سلام بر شما دو تن كه ولى خداييد!
از شما خداحافظى مىكنم و سلامتان مىدهم.
به خدا و رسول و آنچه شما فرموديد، ايمان داريم.
خداوندا! ما را از شاهدان و حاضران در اين مشهد بنويس و اين زيارت را آخرين زيارت ما از حرم اين دو امام قرار مده، توفيق بازگشت به زيارتشان عطا كن و مرا با اين دو امام و پدران پاك اينان و با حضرت قائم (عج) كه از نسل اينان است، محشور بگردان. 2
زائر عتبات، هر چند از اين قبور مقدس و حرمهاى نورانى خداحافظى مىكند، اما دلش را آنجا مىگذارد و مىرود.
من رفتم و هواى تو از دل نمىرود.
بارى... زائر حرم معشوق، از آن حريم دل نمىكند و اگر وداع مىكند، به اميد بازگشت و تجديد ديدار است وگرنه...
«قيامت است سفر كردن از ديار حبيب».
در سيرۀ پيشوايان معصوم نيز وداع از قبور مطهر، ديده مىشود. وقتى سيد الشهدا(عليه السلام) مىخواست از مدينه به قصد مكه، سپس كربلا خارج شود. شب آخر را تا صبح در حرم پيامبر اكرمصلى اللهوعليهوآله ماند و آن شب را به دعا و زيارت و