136ارجمند است؛ از جمله اتاقى به محاذات محراب در سمت راست كسى كه روى به قله بايستد و گويند: مصلّاى ابراهيم صلّى الله عليه بوده و بر آن پوششى سياه افكنده‌اند كه محفوظ ماند. از همان اتاق است كه خطيب - كه جامه‌اى سياه مى‌پوشد - براى ايراد خطبه، بيرون آيد و مردم براى نمازگزارى دراين جايگاه مبارك، ازدحام كنند. نزديك آن (اتاق) در سمت راست نسبت به قبله، محرابى است كه با ستون‌هاى ساج برآورده‌اند و از كف رواق بالاتر است؛ چنان كه گويى (خود) مسجدى است كوچك و همان محراب اميرالمؤمنين على بن ابى طالب است رضى‌اله عنه در آن جايگاه بوده كه شقاوت پيشۀ ملعون، عبدالرحمن بن ملجم، آن حضرت را به شميشر زده است. مردم در آن جا، همراه با دعا و ندبه و
زارى، نماز مى‌گزارند. در گوشه‌اى ديگر از آن رواقِ جنوبى، پيوسته به آخر رواقِ غربى نيز مسجد گونه‌اى كوچك باستون‌هايى از چوب ساج قراردارد كه جايگاه فوران آب از تنورى است كه نشانه و آيتى براى نوح (عليه السلام) بوده و پشت آن، در بيرون مسجد، خانه‌اى است كه وى در آن مى‌زيسته و پشت آن خانۀ ديگرى است كه گويند: عبادتگاه ادريس صلّى الله عليه و سلّم بوده و پيوسته به اين دو خانه، فضايى چسبيده به ديوار جنوبى مسجد واقع است كه گويند: محل ساختن كشتى (نوح) بوده است. در انتهاى اين فضا، خانه على بن ابى طالب رضى الله عنه و اتاقى هست كه او رادر آن غسل داده‌اند و پيوسته به آن خانه‌اى است كه گويند: خانۀ دختر نوح صلّى الله عليه و سلّم بوده. ما شرح اين آثار و بقاياى گرامى را از زبان پيران شهر (كوفه) شنيديم و چنان كه ايشان گفتند، به قيد نگارش در آورديم و خدا، خود بر صحّت تمام اين مطالب آگاه‌تر است.
در سمت شرقى مسجد جامع، خانه‌اى است كوچك كه در آن، قبرمسلم بن عقيل بن ابى طالب رضى الله عنه قرار دارد و در جنوب شرقى مسجد، با فاصله‌اى اندك از آن خانه، سقاخانه‌اى بزرگ از آب فرات تعبيه كرده‌اند كه سه حوض بزرگ دارد.
مزار اميرمؤمنان(عليه السلام)
در يك فرسنگىِ غرب شهر مزارى گران قدر، منسوب به على بن ابى طالب رضى الله عنه هست كه ناقۀ حامل پيكر بى‌جان آن حضرت، در آن جا بر زمين نشسته و گويند: قبر حضرتش همان جاست و خدا به صحت اين سخن آگاه‌تر است. در اين زيارتگاه - چنان كه به ما گفتند - ساختمانى است با شكوه، ما خود به سبب آن كه هنگام درنگ در كوفه وقتى چندان فراخ نداشتيم و جز شب شنبه درآن شهر نخفتيم و صبح بعد، از آن شهر روانه شديم، نتوانستيم آن مزار را به عيان ببينيم.
شهر حله
نزديك ظهر بر نهر منسرب، از شاخه‌هاى جدا شده از فرات، فرود آمديم. فرات از سمت شرقى كوفه به اندازۀ نيم فرسخ