9
مقدمه
بسم اللّٰه الرحمن الرحيم
رقابتِ سلجوقيان با فاطميان، در ادامه رقابتى بود كه سال‌ها پيش از آن، ميان خلافت سنّى عباسى و خلافت اسماعيلى مذهب فاطمى وجود داشت. اين رقابت از اواخر قرن سوم هجرى (نهم ميلادى) آغاز شد و ادامه يافت، تا آن كه سلاجقه سنى مذهب ظهور كرده و در سال 1055/447 وارد عراق شدند و در كنار خلافت عباسى و به حمايت از آن ايستادند. تسلط طغرل بر بغداد، توانست جنبش بساسيرى را از ميان برده و القائم خليفه وقت عباسى را از دست آنان نجات دهد.
بدين ترتيب فصل تازه‌اى از رقابت ميان سلجوقيان و فاطميان آغاز شد كه بخشى از آن در سرزمين حجاز در جريان بود. پيش از بيان مطالبى پيرامون رقابت ميان دو دولت سلجوقى سنى و فاطمى شيعى بر سر سيادت بر حجاز از نيمۀ دوم قرن پنجم هجرى/يازدهم ميلادى، بايد قدرى در باره اهميت دينى و جغرافياى سرزمين حجاز، و وضعيت كنونى آن سخن بگوييم. در ادامه نيز وضعيت هر يك از دو رقيب؛ سلجوقيان و