7
يادداشت مترجم
پژوهش حاضر در صدد بيان اين مطلب است كه دو دولت سلجوقى و فاطمى، اوّلى تحت پوشش خلفاى عباسى و دومى به طور مستقيم، چگونه تلاش مى‌كردند نفوذ و سيادت خود را در حرمين شريفين حفظ كرده و از مزاياى معنوى و سياسى آن بهره‌مند شوند.
دولت فاطمى كه در قاهره مستقر بود، هم به لحاظ نزديكى جغرافيايى و هم از آن رو كه مصر تأمين كنندۀ بخش عمدۀ مايحتاج عمومى مكه و مدينه به شمار مى‌آمد، فرصت بسيار مناسبى براى تسلط بر حرمين داشت؛ به همين دليل، براى سال‌هاى متمادى توانست نام خويش را بر فراز منبر بيت‌الحرام نگاه دارد.
در اين سوى، به دليل اين كه خلفاى عباسى مانند اكثريت مسلمانان، سنى بودند و به خصوص پس از تسلط سلجوقيان بر بغداد و قدرت نظامى شگفت آن در حمايت از عباسيان، فاطميان با رقيبى نيرومند روبه‌رو شدند. دشوارى‌هاى مالى در مصر مزيد بر علّت شد و دست فاطميان را از