14
جايگاه تزكيه و اخلاق
اگر به فلسفۀ بعثت بنگريم و با نقشى كه خداوند براى رسالت خاتم انبيا صلى الله عليه و آله در تزكيۀ نفوس و تعليم و تربيت انسان‌ها قائل شده؛ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتٰابَ وَ الْحِكْمَةَ 1 آشنا شويم. اگر توجه ويژه‌اى كه قرآن دراين‌باره دارد را به دقت مطالعه كنيم، آنجا كه با سوگندهاى مكرر در سورۀ «والشمس» (كه نظير آن را در ديگر موارد نمى‌توان يافت) تأكيد مى‌ورزد كه فلاح و رستگارى انسان در تزكيه نفس است و زيانكارى و بدبختى او، در آلودگى نفس؛ قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكّٰاهٰا * وَ قَدْ خٰابَ مَنْ دَسّٰاهٰا 2اگر بشناسيم نقشى را كه رسول مكرّم صلى الله عليه و آله براى اخلاق در نظام شريعت قائل شد و تكميل و تتميم آن را هدف رسالت خواند:
«بُعِثْتُ لأُتَمِّمَ مَكارِمَ الأخْلاق» 3 و نيز اخلاق حسنه را نشانۀ كمال ايمان دانست و فرمود:
«أكمل المؤمنين ايماناً أحسنهم خُلْقاً» 4 و آن را نيمى از دين ناميده و گفته‌اند
«حُسْن الخُلْقِ نِصْفُ الدِّين» 5 و براى حسن خلق پاداشى چون پاداش صائم شب زنده‌دار قائل شده‌اند:
«اِنّ صاحب الخُلق الحسن له مثل أجر الصائم القائم» 6 و بالأخره اگر به روايات بسيار ديگرى كه در اين زمينه وجود دارد توجه كنيم، اذعان خواهيم كرد كه جايگاه اخلاق كريمه و