51 ج: يكى ديگر از معانى كعبه ارتفاع و بلندى از سطح زمين است. به هر چيزى كه داراى ارتفاع از سطح زمين باشد كعبه مى‌گويند. كعبه داراى دوگونه بلندى است: ظاهرى و معنوى.

هم به‌لحاظ ظاهر بناى كعبه از سطح زمين ارتفاع دارد، هم به‌لحاظ شرافت و عظمتى كه نزد خدا دارد، رفعت و بلنداى معنوى دارد. احتمالاً به همين دليل است كه ساختن بنايى بلندتر از خانه كعبه مجاز نيست. ¹

دو) عتيق

عنوان «عتيق» در قرآن در دو مورد ذكر شده است: يكى در باب طواف خانۀ خداست: «وَ لْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ »؛ ² و ديگرى دربارۀ جايگاه قربانى‌ها مى‌باشد: «ثُمَّ مَحِلُّهٰا إِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيقِ ». ³

در زمينۀ علت اين نامگذارى وجوه مختلفى بيان شده است كه عبارتند از:

الف: آزاد؛ در احاديث بيان‌هاى مختلفى دربارۀ آزادى كعبه ذكر شده است؛ از جمله اين‌كه:

- آزاد از مالكيت مردم. هر خانه‌اى كه در زمين ساخته شود، مالكى از انسان‌ها دارد، مگر خانۀ خدا كه مالك آن فقط خداست. ابوحمزه ثمالى مى‌گويد: در مسجدالحرام بودم و به امام عليه السلام عرض كردم كه خداوند چرا اين خانه را عتيق ناميد؟ امام عليه السلام فرمود:

«إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ بَيْتٍ وَضَعَهُ اللَّهُ عَلَى وَجْهِ الاَْرْضِ إِلاَّ لَهُ رَبٌّ وَ سُكَّانٌ يَسْكُنُونَهُ غَيْرَ هَذَا الْبَيْتِ فَإِنَّهُ لاَ رَبَّ لَهُ إِلاَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ الْحُرُّ...»؛ ⁴

«هيچ خانه‌اى نيست كه خدا بر روى زمين قرار داده مگر آن‌كه صاحب و ساكنانى دارد، جز اين خانه كه جز خداى متعال، صاحبى ندارد و آزاد است.»

امام باقر عليه السلام با بيانى روشن‌تر به همين مضمون اشاره دارد:

«كعبه خانه‌اى است كه آزاد از مردم بوده و هيچ‌كس مالك آن نيست.» ⁵