55
آيت الله سيد على قاضى طباطبائى
خاندان
آيت‌الله سيد على قاضى طباطبائى از عالمانى بود كه براى زيارت مضجع شريف امير مؤمنان و سالار شهيدان و ماه تابان هاشميان - عليهم صلوات الرحمن - سر از پا نمى‌شناخت و سرانجام سر بر آستان‌هاى بلند آنان ساييد و رحل اقامت در سايه‌سار ولايت افكند و در بركه بركت گستر غدير غوطه زد و از زلال معارف علوى جام‌هاى جاودانى گرفت.
وى از سلسله سادات طباطبائى است كه جلوه‌اى از كرامات كوثر و مصداق بارز گسترش نسل پيامبر (ص) از زهراى اطهر (س) است؛ 1 و اين برترين و ماندگارترين نسل بوده است. شمار سادات و بزرگان علم و ادب و فرهنگ كه از جارى اين كوثر كرامت برآمده‌اند و باليده‌اند، خود كرامت و معجزه‌اى است و مؤيد اين واقعيت كه پيامبر (ص) ، ابتر نيست؛ بلكه دشمنان او ابترند.
نگاهى گذرا به كتاب‌هايى كه درباره سلسله سادات نگاشته شده، اين حقيقت را آشكار مى‌كند كه به رغم دشمنى و خصومت ديرينه امويان و عباسيان با اين سلسله بزرگ و تلاش فراوان براى از ميان بردن آنان، اين نسل همچنان پرشمارترين و گسترده‌ترين نسل‌ها بوده است.
سلسله طباطبائى از نسل امام حسن مجتبى (ع) و از طريق دو تن از فرزندانش به نام‌هاى «زيد» و «حسن مثنى» گسترش و استمرار يافته است. حسن مثنى در ركاب سالار شهيدان در كربلا مردانه جنگيد و جانباز شد و با فاطمه دختر امام حسين (ع) پيوند زناشويى بست. وى پس از حادثه كربلا در مدينه قيام كرد.2
در حديث ديگران
خوش‌تر آن باشد كه سرَ دلبرانگفته آيد در حديث ديگران
درباره مرحوم قاضى, اين زائر عارف به حق اهل بيت عصمت وطهارت (عليهما السلام) عنان قلم را به دست عالم برجسته و مرزبان بصير ميراث فرهنگى شيعه، «شيخ آقا بزرگ تهرانى» مى‌سپاريم كه سال‌ها با او معاشرت و دوستى داشته است. ايشان درباره مرحوم قاضى چنين گفته است:
او سيد ميرزا على، پسر ميرزا حسين، پسر ميرزا احمد، پسر ميرزا رحيم طباطبائى تبريزى قاضى است. وى عالمى است مجتهد، باتقوا، پارسا، اخلاقى و فاضل. در 13 ذى‌حجه سال 1282 هجرى3 در تبريز به دنيا آمد و در خاندان علم و شرف، تربيت شد. دانش‌هاى اوليه (مثل صرف و نحو و علم بلاغت) را از برخى فضلا آموخت و نزد پدر خود و ميرزا موسى تبريزى، صاحب «حاشيه رسائل» ، و سيد محمدعلى قره‌جه‌داغى، صاحب «حاشيه شرح لمعه» شاگردى نمود. به سال 1308 هجرى4 به نجف اشرف هجرت كرد و در درس ملاّ محمد فاضل شربيانى، شيخ محمدحسن مامقانى و ميرزا حسين خليلى حاضر شد و از شاگردان برجسته و فاضل ميرزا حسين خليلى به شمار مى‌آمد. وى در فقه و اصول و حديث و تفسير و ديگر علوم، زبردست و استاد شد. او از شخصيت‌هاى اخلاقى بود و در محضر ميرزا حسين خليلى و ديگران به تهذيب نفس پرداخته و در مراكز علمى به همين ويژگى شناخته شده بود و در همين زمينه به تدريس پرداخت و داراى حلقه درس و شاگردان و مريدان بود.
آشنايى من با او به گذشته‌اى دور و به زمانى بازمى‌گردد كه در يك سال به نجف اشرف هجرت كرديم و از همان روزگار ارتباط ما با يكديگر پديد آمد و مودّت و مصاحبت ميان ما ده‌ها سال برقرار بود. در اين مدت او را در سيرتش مستقيم، و در خلقش كريم، و در شخصيتش شريف يافتم. اهل علم و استقامت و اعتدال، همواره به نكوداشت و تكريم او مى‌پرداختند. . . تا آن‌كه در شب چهارشنبه ششم ربيع‌الأول سال 1366 هجرى به جوار رحمت خداى متعال منتقل گرديد و در وادى‌السلام نجف، نزديك مقام حضرت مهدى - عج‌الله تعالى فرجه الشريف - دفن شد.5
عشق به زيارت
از ويژگى‌هاى برجسته عالم ربانى وعارف صمدانى، آيت‌الله سيد على قاضى طباطبائى تبريزى, عشق شديد او به اهل‌بيت عصمت و طهارت (عليهما السلام) و اشتياق شديد او به زيارت بود. او به ولايت و مودّت به خاندان خاتم پيامبران (ص) از