60
از مهمترين و اساسى‌ترين عوامل زبانه كشيدن آتش انقلاب
به اعتقاد مورخان و ناظران سياسى، علماى شيعه با سيطره و تسلط بيگانگان به‌شدت مخالف بودند. «مس بل» از مأموران سياسى انگليس در زمان انقلاب عراق، اعتراف مى‌كند: رجال دين از مؤثرترين و بزرگترين نيروى‌هاى محركۀ انقلابى در عراق بودند و اين روش را درخلال جنگ و پس از آن داشتند و همين امر باعث شد كه متصديان حكومت، اقدام به تأسيس مدارس جديد كنند تا دين را در دل نسل نو ضعيف نمايند و با اين روش ريشۀ قيام را بركنند. اگر چه انگلستان بعد از اين قيام تصميم گرفت زمينه‌هاى تشكيل حكومت موقت را در عراق فراهم سازد امّا از همان آغاز كوشيد شيعيان از رسيدن به پستهاى بالا و حساس محروم شوند. 1
خانم «گروته وربل»، منشى كميسر عالى، در پى اعتراض افراد شيعه به عدم شركت عادلانۀ آنان در شوراى وزيران، گفت: شخصاً از اينكه شيعيان در تنگنا قرار مى‌گيرند، شادمان مى‌شوم؛ زيرا آنان از مقاومترين طبقات مردمند. از 4 شهر معتبر مذهبى يعنى:
كربلا، نجف، سامرا و كاظمين هيچ نماينده‌اى در شورا نبود. 2خانم «جويس ان ويلى» از اساتيد گروه مطالعات بين‌المللى در دانشگاه كاروليناى جنوبى گفته است: انگليس براى جلوگيرى از قيامى ديگر، دولتى عرب در عراق تأسيس كرد. هر وزير عرب در دولت جديد داراى مشاورى انگليسى بود كه بدون تأييد او اين وزير قادر به انجام كارى نبود. در دولت جديد، از ده فرماندار و 35 بخشدار و 85 مقام محلى، به جز شهرهاى مقدس، هيچ فرد شيعه‌اى وجود نداشت. بعد از مدتى بر اثر فشارهاى شيعيان، يك فرد شيعى به عنوان وزير آموزش و پرورش به كابينه اضافه شد.