26پيدايش چرخه تركيبى از نزاع‌هاى قومى و بين دولتى در اين كشورها، از جمله عواملى هستند كه پروسه دولت -- ملت‌سازى را در ميان كشورهاى اسلامى به ضعف و ركود دچار ساخته‌اند. بنابراين استدلال، فقدان ثبات سياسى و امنيت كافى در جوامع اسلامى ريشه در ناكامى اين كشورها در خلق ايده‌هايى همچون انگاره هويت ملى و حاكميت ملى يا به طور كلى پروسه دولت‌سازى دارد. اگرچه فشار عوامل محيطى نيز در اين زمينه تأثير بسيار اساسى دارند.
از طرفى يكى از معضلات موجود، ضعف بينش سياسى براى وحدت است. برخى ازكشورهاى اسلامى بر اين اعتقادند كه منافعشان از طريق ارتقاى روابط با غرب زير چتر توليدات، تكنولوژى، آموزش، بازار و امنيت غربى بهتر تأمين مى‌شود. بى‌ثباتى سياسى در كشورهاى اسلامى و تهديد جنگ‌هاى داخلى و منطقه‌اى، بعضى از كشورها را به معضل ناامنى دچار كرده است و در نتيجه آن‌ها براى حمايت به غرب، خصوصاً آمريكا متوسل شده‌اند. اين مسأله همچنين موجب شده است كه بسيارى از كشورهاى اسلامى براى تأمين امنيت خود به خريد انواع تسليحات از كشورهاى غربى روى آورند.
بر اساس برخى آمارها در حدود دوسوم فروش تسليحات به كشورهاى در حال توسعه انجام مى‌شود و در اين ميان، خاورميانه بزرگ‌ترين خريدار آن است. در طى سى سال گذشته، هزينه‌هاى نظامى جهان عرب به تنهايى به صدها ميليارد دلار بالغ مى‌شوند. مسلمانان حدود 10 الى 15 درصد توليد ناخالص ملى خود را به نيروى نظامى اختصاص