26دستيابى به آن نتايج و فوايد و علتها انجام دهيم، بلكه به اين منظور است كه فرامين الهى را - كه براى خدا و به قصد تعبّد و پرستش خدا بجا مى‌آوريم و قرب به خدا انگيزۀ اصلى ما در عمل است - طورى انجام دهيم كه نتايج و آثار گفته شده را به دنبال داشته باشد.
چنين انديشه اى نه به اخلاص لطمه مى‌زند و نه روح تعبد را تضعيف مى‌كند؛ زيرا دانستن فلسفه و نتايج حكم، نه دليل عمل است و نه انگيزه و داعى آن. دليل عمل، فرمان وحى و انگيزه و داعىِ آن، تقرّب به خدا و فرمانبردارى و پرستش خالق جهان است. 1به علاوه، وحى خود اين راه را به روى عقل گشوده و در قرآن در موارد بسيارى؛ از قبيل تحريم شراب، قمار، ربا، غيبت، تشريع حجاب، قصاص، شهادت، حج، نماز و روزه، و نيز در احاديث براى بسيارى از احكام فلسفه و آثار و غايات و منافع فراوانى ذكر شده كه كتاب گرانقدر «علل‌الشرائع» تأليف شيخ صدوق - عليه الرحمه - نشان‌دهندۀ نمونه‌هايى از آن مى‌باشد.
بى‌شك، ماآنچه‌راكه ازاين طريق به‌دست مى‌آوريم هرگز مرزپايانى تلقى نمى كنيم وبه آنچه كه‌از طريق عقل وعلم مى‌رسيم اصالت نمى‌دهيم.
فلسفۀ حج نمى‌تواند بهانه‌اى براى كمترين تغيير شكل حج باشد
قابل ترديد نيست كه اعمال و احكام حج، قالبها و شكلهاى تعبدى