25و قشرهاى متوسط، به منظور تجارت و مستمندان، براى خودنمايى و كسب شهرت به حج خانۀ خدا مى‌روند.»
اين نگرانى رسول خدا به خاطر آن بوده كه حجّ در چنين مواردى روح و حقيقت خود را از دست مى‌دهد و به جاى آن كه خلاّق و سازنده باشد، در مسير اهداف پست قرار مى‌گيرد.
بايد پرسيد رسول خدا - ص - كه از تبديل حج عبادى به يك سفر تفريحى اظهار نگرانى مى‌كرد، در برابر وضع حج مسلمانان كه در زمان ما انجام مى‌گيرد و به وسيله‌اى جهت پوشاندن و دور كردن مردم از اهداف اصيل اسلامى مبدّل شده است، چه عكس العملى ابراز خواهد نمود؟
آيا براى تشخيص اين كه حج از مسير و هدفش دور شده يا نه و حج ما همان حج رسول خدا - ص - است و از آنگونه حج كه رسول خدا - ص - را نگران كرده بود نيست، چه معيار و ملاكى در دست است؟
جز بررسى فلسفه و اسرار و آثار حياتى حج؟
تا سيه روى شود آن كه در او غشّ باشد!
آگاهى از فلسفه احكام منافات با روح تعبّد ندارد
ما در حالى به دنبال تحقيق در فلسفۀ احكام مى‌رويم كه حج و ديگر فرايض اسلام را فرمان خدا شمرده و اطاعت بى‌چون و چراى آن را بر خود لازم مى‌دانيم. و اين بررسى را نه براى تضعيف روح تعبد بلكه در جهت تقويت آن انجام مى‌دهيم.
آگاهى از فلسفۀ احكام، براى آن نيست كه ما فرايضمان را تنها براى