149
و از نظر متن: اين روايت از جهت متن مدرّج است و در علم درايه و حديثشناسى مدرّج را چنين تعريف كردهاند:
«أن يقول الراوي كلاماً يريد أن يستدلّ عليه بالحديث فيأتي به بلا فصل فيتوهّم أن الكلّ حديث» . 1
روايت مدرّج آن است كه راوى براى تأييد متن روايتى كه نقل مىكند، در ذيل آن مطلبى بگويد كه خواننده و يا شنونده چنين تصور كند كه آن هم از متن روايت است كه از نظر حديث شناسان، اينگونه روايات هم مخدوش و غير قابل اعتماد است. و اين روايت هم دقيقاً از همين روايات مدرّج است و ذيل و تعليل در آن، نه از كلام امام بلكه مانند تعليلهاى گذشته، از اضافاتى است كه به وسيلۀ راويان و يا به هنگام كتابت روايت به عمل آمده است.
و دليل بر اين مدعا اين است كه حديث
«بين قبرى و منبري» همانگونه كه پيشتر اشاره كرديم، از احاديث عامى است و تنها در منابع اهل سنّت آن هم به طور ضعيف؛ از جمله در مسند احمد نقل شده و در منابع معتبر مانند صحاح نيامده است.
واقعيت تاريخى هم مدرج بودن اين روايت را تأييد و مضمون حديث
«بين قبرى و منبري» را نفى مىكند؛ زيرا رسول اللّٰه صلى الله عليه و آله در حال حياتش محلّ قبر و جايگاه دفن پيكر مطهّرش را معيّن نكرده بود؛ همانگونه كه كيفيّت نماز خواندن بر بدن مباركش را بيان ننموده بود.
از اين رو پس از رحلتش در هر دو مسأله ميان اصحاب اختلاف نظر پديد آمد كه به آن حضرت چگونه نماز بخوانند و در كجا دفنش كنند، تا اينكه امير مؤمنان عليه السلام فرمود:
«انّ رسول اللّٰه امامُنا حيّاً وميّتاً... فيصلون عليه بلا امام وانّ اللّٰه لم يقبض نبيّاً في مكان الّا وقد ارتضاه لِرَمسه فيه و اني لدافنه في حجرته التي قبض فيها فسلم القوم لذلك ورضوا به». 2