148اگر در كنار دريا، گروهى از تشنگى هلاك گردند،
اگر كسى سلاح در دست، زنده اسير دشمن گردد،
جاى بسى دريغ و حسرت است.
حج، چنين سرنوشتى و سرگذشتى داشته و دارد. مگر آنكه روح بيدار زمان، - در هر عصر و قرنى - به بيدارگرى بپردازد.
چه حج‌گزارانى كه از حج، جز خستگى تن و رنج راه و تباه كردن مال، چيزى فرادست نياوردند. چه سال‌هاى پى در پى و مستمرى كه از تجمع عظيم حج، فايده‌هاى لازم گرفته نشد و آيۀ قرآن لِيَشْهَدُوا مَنٰافِعَ لَهُمْ ، تفسير واقعى خود را نيافت.
و... چه فراوان، سخن امام‌صادق(ع)به عبدالرحمن بن كثير، در طول سال‌ها، مصداق و تحقق يافت، كه وقتى از بلنداى كوهى به انبوه حج‌گزاران نگاه كرد، فرمود:
«ما أكثرَ الضَجيجَ وَأقلَّ الحجيج». 1
ناله‌ها چه بسيار است ولى حاجيان، چه اندك!..
مهم‌ترين هدف در زيارت حج، در زمينۀ ارتباط و ديدار با امام - كه قبلاً هم ياد شد - و لقاى معصوم، و عرضۀ ولايت و نصرت، همان جهت يافتن اعمال و مناسك، در مسير خداپسندانه است، كه بدون آن، كارهاى عبادى هم لغو و بيهوده و بى‌اجر است.
در روايت از امام‌باقر(ع) نقل شده است كه: بر مردم لازم و سزاوار است كه اين خانه (كعبه) را زيارت كنند و ما را به‌خاطر بزرگداشتِ خدا، بزرگ بدارند و تعظيم كنند، و ما را در هر جا كه باشيم ديدار كنند، مائيم راهنمايان به خدا!...». 2
اكسير دگرگون‌ساز و روح‌بخش و ارزش‌آفرينِ «ولايت»، در همۀ امور اسلام، و تكاليف و فروع دين و عبادات، لحاظ شده و شرط قبولى و پذيرفته شدنِ طاعاتِ انسان در پيشگاه خداست و در كتب روايات، باب‌هاى خاصى براى همين منظور، عنوان