23رسيدن به حكم شرعى.
اما اينكه مجتهد كيست؟ و منابع اصلى و فرعى اجتهاد كدام‌اند؟ پرسش‌هايى است كه پاسخ يكسانى درباره آنها وجود ندارد، بلكه هريك از مذاهب فقهى اسلامى نگاهى مخصوص به مصادر شريعت و در نتيجه، به ماهيت اجتهاد دارند. با وجود اين، هرنوع اجتهادى را نمى‌توان صحيح دانست؛ زيرا برخى اجتهادها درست و پسنديده و برخى ديگر نادرست و مردودند. اجتهاد پسنديده آن است كه فقيه يا مجتهد بكوشد با بهره‌بردن از منابع و مصادر شريعت - يعنى كتاب، سنت، عقل و اجماع - احكام شرعى را استنباط كند.
پيشوايان معصوم(عليهم السلام) ياران خود را به اين‌گونه اجتهاد تشويق كرده‌اند. براى نمونه، امام صادق(ع) به هشام‌بن‌سالم فرمود: «بر ماست كه اصول احكام را به شما ياد بدهيم و بر شماست كه فروعات و جزئيات احكام را به اصول آن بازگردانيد». 1
از احمدبن‌محمدبن ابى‌نصر بزنطى نيز نقل است كه امام رضا(ع) فرمود: «بر ما است كه اصول احكام را به شما بياموزيم و بر شماست كه براساس آنها فروعات و جزئيات احكام را از آنها بيابيد». 2 بنابراين اجتهاد يعنى تفريع جزئيات احكام بر اصول آن با استفاده از مصادر شريعت يا به عبارت ديگر، اجتهاد تفريع و رد فروع بر اصول است؛ امرى كه از زمان ائمه اطهار(عليهم السلام) در شيعه وجود داشته است. قرآن كريم مى‌فرمايد: