21قلب و از قبيل اعتقاد است؛ ولى اسلام منوط به زبان و جوارح ديگر مى‌باشد؛ چون اسلام تسليم شدن و خضوع و متابعت عملى است، چه اين شهادات و اعمال قرين به اعتقاد قلبى باشد و چه نباشد و با شهادتين است كه خون‌ها محفوظ مى‌ماند و بر مبناى آن است كه ازدواج‌ها و ميراث‌ها جارى است. ¹

ناگفته نماند در روايات مربوط به اين بحث تعبير به «ايمان» نيامده است. تعابيرى كه در روايات به كار رفته است عبارتند از: «اهل الولايه»، ² «عارف بهذا الامر»، ³ «من يقتدى به»، ⁴ «من تثق بدينه» ⁵ و از اين قبيل عبارات؛ اما به صورت شرطى از شروط امام جماعت در كلمات فقها، به ويژه از مرحوم «محقق» و «علامه حلى» به بعد، رواج پيدا كرده است. البته ميان متقدمين تعبير «ايمان» وجود داشته است؛ براى نمونه «شيخ طوسى(رحمه الله)» در «الجمل و العقود» ⁶ از «ايمان» نام برده است؛ ولى در «مبسوط»، «مخالف حق نبودن» را شرط دانسته است. ⁷ اما همان‌طوركه بيان شد از زمان محقق(رحمه الله) به بعد، تعبير ايمان رواج بيشترى پيدا كرده است. ⁸ تعابير ديگرى نيز چون «مرضى» ⁹ و «صحيح‌الاعتقاد» ¹⁰ در بعضى كتب فقهى به كار رفته است.