24
پيش درآمد
پيشينه حج را مى‌توان با تاريخ حيات انسان پيوند داد. به بيان قرآن كريم نخستين خانه‌اى كه براى مردم بنا شده، كعبه است در مكه مكرمه، كه از همان آغاز حياتِ انسان در زمره شعائر موحّدان و پيامبران خدا از آدم(ع) تا خاتم(ص) بوده، كه همواره براى طواف و انجام مناسك حج، به آن ديار بارِ سفر بسته‌اند.
بدينسان، حج در اديان آسمانى جايگاه ويژه داشته است، هر چند در رهگذر تاريخ كهن حيات جامعه‌ها و فرهنگ‌ها، دستخوش تحوّلاتى گرديده و گاه با خرافات و تحريف‌ها آميخته شده و از مسير اصلى‌اش به انحراف گراييده است.
حج در رهگذر تمدّن‌ها از موضوعات جالب و قابل تحقيق و پژوهش است كه محققان كمتر بدان پرداخته‌اند.
كتاب «الحجّ عبر الحضارات و الأمم» اين موضوع را به بررسى نهاده و مباحثى را در اين خصوص ارائه نموده كه در جاى خود شايسته تقدير است.
آنچه در اين نوشتار مى‌خوانيد بخش‌هايى از كتاب ياد شده است كه به شيوه گزينشى ترجمه شده و از نظر خوانندگان گرامى مى‌گذرد:
نگاهى به تاريخ حج
برخى بر اين باورند كه حج مراسمى است ويژه آيين اسلام و آداب مسلمين و تنها بدان‌گونه عمل مى‌شود كه در فقه اسلامى و كتاب و سنت تفصيل داده شده است. در حالى كه براى يك كاوشگر كه تمدن‌هاى باستانى و اديان آسمانى و يا ساختگى را بررسى مى‌كند، مبرهن مى‌گردد كه حج يك ركن اساسى دينى است كه تمدن‌هاى گوناگون با آن سر و كار داشته و اديان آسمانى و آيين‌هاى ساختگى به شكلى كه بعضاً به حج اسلامى شباهت دارد، با آن مأنوس بوده‌اند. همچنين كشفيات جديد از آثار بر