23
حج در رهگذر تمدن‌ها
ماجده مؤمن/ محمد تقى رهبر
ميقات حج، ش 39
نوشتار حاضر كه حج را از رهگذر تمدن‌هاى مختلف بررسى كرده است، بخش‌هايى از كتاب «الحجّ عبر الحضارات و الأمم» است كه به شيوه گزينشى ترجمه و تبديل به مقاله پيش‌رو شده است. نويسنده با توجه به بيان قرآن كريم مبنى بر اينكه كعبه نخستين خانه‌اى است كه براى مردم بنا شده، پيشينه حج را با تاريخ حيات انسان پيوند داده است. ايشان در اين نوشتار نخست نگاهى به تاريخ حج انداخته و آن را يك ركن اساسى دينى دانسته كه تمدن‌ها و اديان گوناگون با آن سر و كار داشته و با آن مأنوس بوده‌اند. از ديدگاه ايشان، حج هر چند در ميان تمدن‌ها و آيين‌ها يكسان نبوده است، اما نمونه بارز آن، حجى است كه خداى متعال بر بندگان خود واجب ساخته است. ايشان در ادامه در قالب محورهاى مختلف به بررسى حج در تمدن‌هاى گوناگون پرداخته و آن را شرح داده است. محورهاى مقاله عبارتند از: حج در تمدّن وادى نيل، حج در تمدّن بين النهرين، حج در تمدّن ايران باستان، حج در تمدّن روم، حج در تمدن هند، حج در چين، حج در ژاپن. در پايان نيز به حجّ پيامبران و حج در جاهليت اشاره شده است.