13كرده، به او گفتند: «اى آدم، حَجّت نيكو! ما اين خانه را دو هزار سال قبل از تو، حج گزارديم».

روايات در سياق و مضمون «قَدْ حَجَجْنَا هَذَا الْبَيْتَ قَبْلَكَ بِأَلْفَيْ عَامٍ»، از هر دو طريق به سندهاى گوناگون رسيده است. ¹

آغاز و ابتداى سنتِ حج و اينكه «چرا» و «چگونه» حج بين ملائك مرسوم شد، مطلبى است كه در باب تاريخ و فضيلت كعبه، از آن سخن خواهيم گفت.

بنابر آنچه ذكر شد، جبرئيل سه هزار سال و ديگر ملائكه دو هزار سال قبل از آدم، حج مى‌گزارده‌اند و جبرئيل اولين موجود آسمانى است كه مناسك حج را انجام داده است

:«... أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ(ع) عَنْ أَوَّلِ مَنْ حَجَّ مِنْ أَهْلِ السَّمَاءِ فَقَالَ: جَبْرَئِيلُ(ع)». ²

«مردى از اميرمؤمنان على(ع) پرسيد: از اهل آسمان نخستين كسى كه حج گزارد، چه نام داشت؟ حضرت فرمود: جبرئيل نخستين حج‌گزار از آسمانيان بود».

پس نخست جبرئيل و پس از او ديگر ملائكه حجّ گزاردند و حج آنان بنابه شهادت برخى از روايات، امتداد دارد. بعد از ملائكه، نخستين كسى كه حج گزارد، از زمينيان بود، و او همان حضرت آدم ابوالبشر(ع) است كه جبرئيل شيوه و آيين حج را به او آموخت و او حج گزارد. ³ در روايات صادره از طريق ائمّه(عليهم السلام) آمده است كه: «آدم هفتصد حج و سيصد عمره انجام داده است».

عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قَالَ: «أَتَى آدَمُ هَذَا الْبَيْتَ أَلْفَ أَتْيَةٍ عَلَى قَدَمَيْه، مِنْهَا سَبْعُمِائَةِ حَجَّةٍ وَ ثَلَاثُمِائَةِ عُمْرَةٍ ...». ⁴

«آدم هزار بار با پاى پياده خانه را زيارت نمود، كه از اين ميان هفتصد مورد «حج» و سيصد مورد ديگر «عمره» بود».

گرچه در ميان اخبار و احاديث، در تعداد حج‌هاى آدم، اختلاف ديده مى‌شود، اما در بسيارى از روايات، عدد «هفتصد حج» آمده است؛ رواياتى كه كمتر از هفتصد را ذكر كرده‌اند، قابل توجيه هستند. ⁵