44الخوارج و الروافض الذين لايغلون». ¹

«ناصر الغامدى» نيز نوشته است: «البدعة المُفَسِّقَه هي ما لم‌يلزم منها تكذيب بالكتاب و لاالسنّة». ²

گفتنى است، اين پژوهش فقط به بررسى پذيرش يا عدم پذيرش اخبار اين قسم از مبتدعه مى‌پردازد؛ هرچند در مورد قسم اول نيز به‌دليل خروج از دايره اسلامِ معتقدان به آن، در پذيرش روايات ايشان، اختلاف وجود دارد.

3. مُبتَدع

«مبتدع» در لغت، اسم فاعل است از «ابْتَدَعَ»، به‌معناى «به وجود آورد» و «خلق كرد» مى‌باشد و در اصطلاح، به كسى گفته مى‌شود كه ازروى اجتهاد و تأويل، نه ازروى عمد، با عقيده اهل سنت مخالفت كند. ³ تعاريف گوناگونى از اين واژه، به دست داده شده است كه در اينجا به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم:

- ابن منظور (متوفاى 711 ه.ق) مى‌نويسد: «مبتدع، شخصى است كه كارى را برخلاف آنچه ابتدا آورده شده، انجام دهد». ⁴

- ابن حجر عسقلانى (متوفاى 852 ه.ق) نيز نوشته است: «مبتدع، فردى است كه اعتقاد به امرى داشته باشد كه مخالف اعتقادات اهل سنت و جماعت باشد». ⁵

- نورالدين عتر معتقد است: «مبتدع، كسى است كه به‌سبب مخالفت با اعتقادات اهل سنت، تفسيق شده است». ⁶