234«الشجرة»، بعد به آن افزوده شده است. 1گويا «الضعفاء» و «الجرح و التعديل»، از نام‌هاى ديگر احوال الرجال است. سامرائى نيز چنين نظرى داده است. 2
جوزجانى، تأليف اين كتاب را وظيفه‌اى دينى براى دقت در احاديث نبوى برشمرده است. او فهرست برخى از رجال ضعيف را آورده و نخست برخى از رجال خوارج را ذكر كرده است. همچنين جوزجانى، مجموعه‌اى از شنيده‌هاى خود را از احمدبن‌حنبل، تدوين كرده است كه همچون ديگر مجموعه‌هايى كه شاگردان احمدبن‌حنبل از سخنان استاد خود تدوين كرده‌اند، به «المسائل» مشهور بوده است. ابوبكر احمد بن محمد بن هارون خَلّال، ضمن ستايش فراوان از جوزجانى، از نامه‌نگارى احمدبن‌حنبل به جوزجانى سخن گفته و كتاب المسائل جوزجانى را اثرى دو جلدى دانسته است. 3
گفتار سوم: نقد و بررسى جايگاه جوزجانى در علم رجال
همان‌گونه كه پذيرش روايات راويان، شرايط و ضوابط خاصى دارد، در پذيرش جرح‌وتعديل نيز شرايطى مطرح شده؛ زيرا جرح‌وتعديل، به‌منزله حكمى است كه هرگاه رجال‌شناس، يكى از راويان را به يكى از دو صفت متصف كند، اثر و لوازمى را به