73- راغب اصفهانى استطاعت را به معناى «مطلق قدرت و توانايى» معنا نكرده، بلكه در نظر وى، مراد از استطاعت، قدرت و توانايى خاصى است.

اقسام استطاعت

استطاعت به لحاظ شرايط، مختلف است؛ زيرا ممكن است آنچه را عقل استطاعت مى‌داند، در عرف استطاعت محسوب نشود و نيز ممكن است شارع، شرايطى را در استطاعت لحاظ كند كه از نظر عقل و عرف، معتبر نباشد؛ اينجاست كه بايد استطاعت را به شرعى، عرفى و عقلى تقسيم كنيم.

1. استطاعت شرعى: چنانچه شارع مقدس در انجام كارى، افزون بر قدرت عقلى، چيز ديگرى را شرط كند، اين توانايى به نام قدرت شرعى ناميده مى‌شود.

2. استطاعت عرفى: استطاعت عرفى با استطاعت لغوى هماهنگ است؛ زيرا ارباب لغت براى بيان معانى الفاظ، سراغ معانى متداول ميان عرف مى‌روند. اين دو، به‌گونه‌اى به هم نزديكند كه مى‌توان گفت استطاعت عرفى، همان استطاعت لغوى است؛ جز در برخى موارد خاص.

3. استطاعت عقلى: اين نوع از استطاعت، عبارت است از امكان وجود خارجى؛ گرچه با زحمت و مشقت غير قابل تحمل، همراه باشد. بنابراين استطاعت عقلى با استطاعت عرفى و لغوى در اين جهت اختلاف دارند؛ زيرا استطاعت عرفى، توانايى به‌دور از مشقت غير قابل تحمل است، برخلاف استطاعت عقلى كه توانايى با مشقت و زحمت است.

استطاعت در قرآن

بعد از روشن شدن معناى استطاعت در لغت و همچنين بيان اقسام و تعريف اجمالى آن، ضرورى است به اين مطلب بپردازيم كه مراد از استطاعت و قدرت، در آيه (وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً...) ¹چيست و از كدام يك از اقسام