22كعبه كه اساسى‌ترين نماد حج است، محور توحيد است؛ توحيدى كه زيربناى اصلى دين اسلام است. مناسك حج نيز در راستاى تقويت دين‌دارى و هويت دينى مسلمانان است. به اين ترتيب فضاى كالبدى حج كه سعى در ايجاد تجربه تاريخى يكسان در سپر هويت تمدن اسلامى دارد، در كنار مناسك يكسان‌ساز و هم‌گراى حج، هويت دينى مسلمانان را در سطح بين‌المل اسلامى تقويت مى‌كند.
به اين ترتيب حج اين توان را دارد كه هويت واحدى از مسلمانان ايجاد كند كه از مرزهاى ملى فراتر مى‌رود و مى‌تواند هميشه اين سؤال را پيش‌روى مسلمانان زائر قرار دهد: چگونه است كه وقتى همه در حضور خداوند، على‌رغم تقاوت‌هاى نژادى، طبقاتى و فرهنگى يكسان هستند، در قلمروى دينى متفرق و در كشورهايى با سياست‌هاى ملى متفاوت و حتى متعارض زندگى مى‌كنند؟ از اين جهت حج مى‌تواند مناسكى براى زير سؤال بردن مرزهاى دينى، نژادى و فرهنگى شود كه سال‌ها وجود آنها مفروض گرفته شده است.
تجربه حج به مثابه تجربه نزديكى و همسانى مسلمانان، مى‌تواند بهترين نمايشگر و مروج وحدت امت اسلامى باشد. اين چيزى است كه بسيارى از رهبران ملى‌گراى كشورهاى مسلمان، به‌ويژه پس از جنگ جهانى دوم همچون ناصر (مصر) سوكارنو (اندونزى) و تونكو عبدالرحمن (مالزى) به آن توجه داشته‌اند. ولى در عين حال اين رهبران بهتر از هر كسى مى‌دانستند كه حج هميشه به طور كامل با تمايل ايشان براى حفظ حاكميتشان در كشورهاى مجزا سازگار نيست. 1
به عبارت ديگر حج در پى ايجاد وحدت سياسى در بين مسلمانان است تا براساس اصول و اولويت‌هاى سياسى، على‌رغم اختلافات فقهى در عرصه سياسى و اجتماعى، براساس اصول و هويت دينى موضعى مشترك آغاز كنند.