13
مقدمه
بسيارى از محققان، واژه امت را غيرعربى و از واژه‌هاى دخيل در قرآن دانسته و اصل آن را اكدى، عبرى، سريانى و به صورت كلى، وام‌گرفته از زبان‌هاى مردمان ساكن در ميان‌رودان و سومر دانسته‌اند كه در اين زبان‌ها به معناى گروهى از مردم يا قوم، قبيله و نژاد به‌كار مى‌رفته است. امت در عصر جاهليت، اشاره به گروهى از افراد داشته است كه پيرامون يك عقيده يا آرمان با هم اشتراك‌نظر داشته‌اند. پس از ظهور اسلام، اين مفهوم ناپخته، به صورتى منسجم و در معنايى قوام‌يافته‌تر، مصطلح شد.
امت، اشاره به گروهى از آدميان دارد كه براساس دين و احكام اسلامى و تحت رهبرى دينى، متحد شده و اقدام به تشكيل يك جامعه اسلامى جهان‌شمول مى‌كنند. عميد زنجانى در كتاب «فقه سياسى»، پس از بيان اهميت انتخاب واژه و تعبير امت - كه در معناى خود مفهوم هدايت شدن و درنتيجه، نياز به راهبر و امام را دارد - به اين مسئله اشاره كرده است كه: در فرهنگ اسلامى، پيوند اساسى و مقدس افراد انسانى بر پايه اشتراك در خون و نژاد يا خاك و سرزمين و نيز تجمع و اشتراك در يك مقصد و آرمان (به هرگونه كه باشد) و نيز براساس اشتراك در منافع طبقاتى نيست. بلكه اساسى‌ترين عامل وحدت و پيوند اجتماعى، حركت مشترك مردم بر راه مشخصى است كه آگاهانه در جهت معينى انتخاب كرده‌اند و رهبرى مشترك، لازمه اين نوع وحدت اجتماعى است.