12يكى از مهم‌ترين و مترقى‌ترين مناسك دينى كه به‌خوبى اين نكته اسلامى در آن به‌چشم مى‌خورد، حج است. حج به عنوان عبادتى جهان‌شمول، از مهم‌ترين اجتماعات جهان اسلام است كه نقش بى‌بديلى در انسجام و هويت‌بخشى دارد. حج با تمركز بر هويت دينى در عرصه تجمع مسلمانان كه براى انجام عبادتى يكسان در مكان و زمانى واحد انجام مى‌شود، ضمن تأكيد بر نكات اشتراك بين مسلمانان، توجه آنان را به مقوله امت اسلامى جلب مى‌كند و در ضمن برائت از مشركين بر خط و مرزها و تمايزهاى آنها با كافران تأكيد مى‌كند. به اين ترتيب اسلام در حج، مسلمانان را به هم‌افزايى داخلى دعوت مى‌كند و در سرزمين ايمان و توحيد، آنها را در مقابل دشمن مشتركشان كه همان كفر و شرك است منسجم مى‌كند.
از اين جهت، تحليل امت اسلامى و بررسى ارتباط آن با حج به عنوان يكى از مهم‌ترين عبادات اجتماعى اسلام، موضوع بررسى گروه مطالعات اجتماعى قرار گرفت.
در اثر پيش‌رو كه حاصل زحمات علمى حجت‌الاسلام والمسلمين محسن محمدى است، سعى شده است ارتباط مفهومى و كاركردى حج با امت اسلامى بررسى شود. با توجه به اينكه اين موضوع به نوبه خود فاقد پيشينه پژوهشى است، اين اثر پژوهش جديدى به نظر مى‌رسد كه با نظرات ارزشمند صاحب‌نظران فرهيخته قابل تكميل است.
اميد است اين اثر، مورد توجه و استفاده علاقه‌مندان و پژوهشگران عرصه حج و زيارت، و مطالعات سياسى و اجتماعى اسلام قرار گيرد.
پژوهشكده حج و زيارت
گروه مطالعات اجتماعى