95
مناسك
مناسك حج «مَنسك» است؛ يعنى عبادت‌ها. اعمال و آداب دينى كه در اماكن مذهبى، به‌ويژه در مسجدالحرام و سفر زيارتى حج انجام مى‌شود. قرآن كريم مى‌فرمايد: «براى هر قومى مَنسك و شيوۀ عبادتى خاصّى قرار داديم كه به آن عمل مى‌كنند». 1 حضرت ابراهيم نيز پس از بناى كعبه، دعاهايى داشت كه يكى از آنها اين بود كه مناسك ما را به ما نشان بده ( وَ أَرِنٰا مَنٰاسِكَنٰا ) . 2
زائرانى كه به زيارت خانۀ خدا مى‌روند، اعمالى مانند: احرام، طواف، سعى، قربانى، رمى جمرات و... دارند كه به اين‌ها «مناسك حج» گفته مى‌شود. فقها هم احكام خاص حج و سفر زيارتى مكه و مدينه را در كتابى به نام «مناسك حج» مى‌نويسند تا مقلّدان، فتواى مرجع تقليدشان را در اين موضوع بدانند.
منبر
جاى نشستن خطيب براى موعظه، جايگاهى است كه از چوب ساخته مى‌شود و چند پلّه دارد و واعظان بالاى آن مى‌نشينند تا بر شنوندگان اشراف داشته باشند و احكام شرع و مواعظ و مرثيه مى‌گويند. بعضى از منبرها مقدّس است؛ مانند منبر پيامبر خدا(صلى الله عليه و آله) در مسجدالنبى مدينه، يا منبر مسجدالأقصى و مسجد كوفه. رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فاصلۀ بين منبر و قبر خود را پاره‌اى از بهشت معرفى كرده است. امام صادق (عليه السلام) نيز در حديثى توصيه به نماز خواندن بين قبر و منبر كرده 3 و فرموده‌اند: «هرگاه از دعا نزد قبر پيامبر فارغ شدى، نزد منبر برو و با دستت آن را مسح كن و به پايه‌هاى آن هم دست بكش؛ آن‌گاه دستانت را به چشم‌ها و صورتت بكش كه شفاى چشم است». 4
منبر مسجدالنبى، تاريخچه‌اى طولانى دارد. در ابتدا منبرى ساده بود كه در زمان آن حضرت ساخته شد و سه پله داشت. بعدها منبرهاى ديگرى در محلّ آن ساختند. منبر موجود در روضۀ نبوى كه داراى دوازده پله است، در سال 998 قمرى در زمان سلطان مراد عثمانى ساخته و نصب شده است 5 كه مورد زيارت و تبرّك مسلمين زائر قرار مى‌گيرد.