219
چكيده
شعر عاشورايى شاخه‌اى از شعر آيينى و مذهبى است كه به حادثۀ عاشورا ، امام حسين (عليه السلام) و شهيدان كربلا اشاره دارد و در قالب مدح، مرثيه و روايت تاريخى و حماسى به بيان اين رويداد عظيم مى‌پردازد. بنا بر حديث «كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا» نهضت امام حسين (عليه السلام) در روز عاشورا و زمين كربلا محدود نمى‌شود و درواقع عاشورا يك حادثه نيست؛ فرهنگ است.
نخستين اشعار عاشورايى هم‌زمان با اين رويداد عظيم در صحراى كربلا در رجزخوانى‌هاى ياران سيدالشهدا (عليه السلام) شكل گرفت و پس از آن در مرثيه‌هاى جانسوز كاروان اسيران كه در مسير كربلا تا شام، افزون بر بيان اندوه و ماتم، حاكمان ستمگر زمانه و قاتلان شهيدان كربلا را به باد انتقاد مى‌گرفتند، نمود ديگرى يافت و در شكل‌گيرى قيام‌هاى پس از نهضت كربلا مؤثر بود.
نهضت فكرى امام حسين (عليه السلام) در سوگوارى و مرثيه و مدح و حتى اشعار اعتراضى ادامه يافت و كسانى چون فرزدق، دعبل خزايى و ديگران با سروده‌هاى خود آن را جاودانه كردند. در زبان فارسى نيز شعر عاشورايى در سدۀ پنجم با كسايى مروزى آغاز شد، با محتشم كاشانى به اوج رسيد و تا امروز ادامه دارد.
واژگان كليدى: امام حسين (عليه السلام) ، شعر عاشورايى، شعر آيينى، عاشورا، كربلا.